In memoriam Jan Denekamp
(1947-2004)
de wereld beschreven zoals hij bekend
was in de oudheid. In het tweede deel
zou hij een systematische reeks kaar
ten van de hele aarde publiceren. De
hoge leeftijd van Mercator en zijn
teruglopende gezondheid, maar ook
de onderbreking van het werk door op
drachten maken dat het eerste deel
zeer langzaam tot stand komt. Intus
sen geven tijdgenoten als Ortelius en
Gerard de Jode al kaarten uit in boek
vorm en zijn Mercator zo in zekere zin
te vlot af. In het voorjaar van 1577
werd zijn versie van Ptolemeus Geo-
graphia op de Frankfurter Messe gepu
bliceerd. Prachtig uitgevoerd, vrijwel
zonder fouten geeft Mercator na uit
voerig bronnen onderzoek een zo ge
trouw mogelijke weergave van de be
doelingen van Ptolemeus. Na deze uit
gave kon Mercator verder aan zijn wat
hij noemde 'nieuwe geografie'. In
1585 verscheen het eerste deel "Gallië
en Germanië". Het waren geheel ande
re kaarten dan men op dat moment ge
wend was. Zonder de vele versieringen
leken de sobere kaarten haast onaf.
Toch was deze eerste uitgave van een
multifunctioneel en universeel karto-
grafisch product, getekend op verschil
lende schalen, zodat hele koninkrijken
in één oogopslag konden worden over
zien en bepaalde gebieden gedetail
leerd konden worden bekeken. De kaar
ten waren ook nauwkeurig, praktisch
en gemakkelijk leesbaar. De verkoop
zou echter tegenvallen. Na een periode
van oorlog, waarin Mercator zijn oud
ste zoon en zijn vrouw verliest, geeft hij
in 1589 een tweede deel uit, met Italië
en de Balkan. In dit deel komt ook de
naam van zijn gehele kosmografie te
staan; 'Atlas, ofwel kosmografische
overwegingen betreffende de schep
ping van de wereld en de afbeelding
daarvan'. Mercator zou dit omvangrijke
werk niet meer af kunnen maken. In
1590 werd hij voor het eerst getroffen
door een hartaanval. Hij herstelt echter
en werkt in een heel traag tempo ver
der aan zijn Atlas. In 1594 overlijd Mer
cator. Het onvoltooide werk werd in
1595, vier maanden na zijn dood, door
zijn kleinzonen uitgegeven.
Het boek van Crane geeft een zeer uit
gebreid beeld van het leven van Merca
tor en de tijd waarin hij leefde. Hier
door worden de vele aspecten van het
kartografische werk belicht, en krijgt
de lezer een goede kijk op de manier
waarop in die tijd kaarten tot stand
kwamen. Hoewel het boek zich laat le
zen als een roman weidt Crane hier en
daar wel heel erg uit, vooral als het
gaat om beschrijvingen van het land
schap. Vooral het begin van het boek
laat zich daardoor niet erg gemakke
lijk lezen. Ook gevoelens en gedachten
van Mercator zelf worden beschreven,
wat voor een deel uit zijn correspon
dentie valt af te leidden, maar voor een
deel ook speculatief is. Dit maakt het
boek echter wel weer goed leesbaar en
is het zeker geen opsomming van dro
ge feitjes. Verder zijn van de belang
rijkste uitgaven van Mercator afdruk
ken in kleur opgenomen.
Winifred Broeder.
Op 17 april hebben wij het bericht gekregen dat
Jan Denekamp, plaatsvervangend hoofd GBKN bij de
directie VIG van het Kadaster, diezelfde ochtend is overle
den. Na een ernstige ziekte van ruim vier maanden heb
ben we sneller dan verwacht afscheid moeten nemen van
Jan. Hij is 57 jaar oud geworden.
Jan heeft, samen met zijn gezin, moeilijke maanden
doorgemaakt door zijn ziekte, een tumor in zijn hoofd.
Hij heeft de moed niet opgegeven, maar zijn levenslust,
strijd en optimisme zijn helaas tevergeefs gebleken. Ge
durende zijn ziekte hebben Jan en zijn gezin, uit zijn om
geving, familie, vrienden, collega's bij het Kadaster, van
de Grootschalige Basiskaart van Nederland (GBKN) en van
vakgenoten veel steun gekregen. Jan en zijn familie wa
ren door de veelheid en warmte van de reacties zeer ver
rast. Zij hebben dit zeer gewaardeerd en lieten dat ook re
gelmatig blijken door de mensen daarvoor te bedanken.
Jan heeft in zijn loopbaan van 35 jaar bij het Kadaster
vele functies gehad, in het onderzoek, als docent van de
vakcursus, 15 jaar als hoofd van de Rijksdriehoeksme
ting, als hoofd LLZ in Overijssel en plaatsvervangend
directeur in Oost, en als laatste in de GBKN. Jan vervulde
op zijn eigen onnavolgbare wijze een belangrijke rol in
de wondere wereld van de GBKN, als bestuurlid in een
zestal samenwerkingsverbanden en als voortrekker van
vele bestuurlijke en inhoudelijke
processen. Hij heeft daar veel
plezier aan beleefd, maar ook
moeilijke momenten bij gehad.
Daarnaast is hij, nationaal en
internationaal, betrokken geweest bij allerlei projecten,
zoals het opzetten van een referentiestelsel in Costa Rica,
en het begeleiden van het jubileumboek voor 125 jaar
Nederlandse Commissie voor Geodesie.
Hij heeft al deze functies met veel toewijding zeer be
trokken en op een prettige manier vervuld, met hart voor
de mensen en hart voor het vak, loyaal naar de organisa
ties waar hij deel van uitmaakte. We hebben Jan gekend
als een prettig mens, een fijne collega met een open
instelling naar iedereen. Jan was een goede luisteraar
met een afgewogen en deskundig oordeel, en bereid om
te helpen waar hij kon. Jan was een geboren docent en
dat kon j merken in zijn manier van spreken en doen.
We zijn Jan veel dank verschuldigd voor een goede en
fijne samenwerking. We zullen hem missen.
We wensen zijn vrouw Annet, dochter Francien en
schoonzoon Arno heel veel sterkte toe.
Richard Witmer
GEO-INFO 2004-5
