W
V\
V
Fig. 3. Kadastrale
kaart rond het
treinstation van
Rijswijk. De situatie
boven en onder de
grond is terug te
vinden in het
percelenpatroon.
Sinds 1998 is het mogelijk om een 'OB' (Ondergronds
Bouwwerk) code te registreren op een perceel. Juridisch
heeft dit geen consequenties, het laat alleen zien dat zich
een constructie onder het betreffende perceel bevindt.
Nader onderzoek (in de kadastrale registratie of in de
Openbare Registers) moet uitwijzen hoe het eigendom
van het betreffende object is geregeld. Een onderzoek in
de kadastrale registratie van september 2003 laat zien dat
het gebruik van een OB-code nog niet eenduidig wordt
toegepast. Figuur 4 laat de frequentie van OB-codes zien
in de 44 kadastrale gemeenten zien waar een OB-code is
gevonden (in totaal zijn er 1218 kadastrale gemeenten).
De figuur laat zien dat vier gemeenten (Emmen, De Wijk,
Dalen en Norg) verantwoordelijk zijn voor 40% van de OB-
voorlcomens. Bovendien zijn 28 gemeenten van deze lijst
gelegen binnen het kadastrale district Assen. Omdat dit
patroon niet verklaard kan worden door een hogere dicht
heid van ondergrondse bouwwerken, kunnen we conclu
deren dat het registreren van de OB-code sterk wordt be
ïnvloed door de betrokken partijen en daardoor niet uni
form wordt toegepast. Daarom is het niet transparant zo
wel voor de persoon die de code registreert als voor dege
ne die de kadastrale registratie raadpleegt in welke
gevallen een OB-code wordt gebruikt. Samengevat kun
nen we stellen dat de rechtstoestand ook in 3D-gevallen
goed wordt geregistreerd op basis van percelen, maar dat
de inzichtelijkheid van complexe situaties te wensen
overlaat en er geen standaard manier is om complexe si
tuaties te registreren.
Een 3D-kadaster als oplossing voor
3D-situaties
Een 3D-lcadaster zou een oplossing moeten bieden om rech
ten op vastgoed in de derde dimensie inzichtelijk te maken.
Maar hoe ziet een 3D-lcadaster er nu precies uit? Een 3D-lca-
daster wordt bepaald door zowel juridische, kadastrale als
technische aspecten. Een jurist zal andere eisen en defini
ties formuleren waaraan een 3D-lcadaster moet voldoen dan
een database- of GlS-deslcundige. In het
onderzoek is getracht deze aspecten in
hun samenhang te bekijken. Met het
oog hierop zijn globaal drie oplossings
richtingen te onderscheiden, waarvan
de eerste twee ook weer op twee ma
nieren ingevuld kunnen worden.
Volledig 3D-kadaster
In de eerste plaats is dat een volledig
3D-lcadaster. Hierin wordt het 3D-pro-
bleem op het meest fundamentele ni
veau aangepakt, namelijk het juridi
sche niveau. In deze variant kunnen
rechten worden gevestigd op volumes.
Die hoeven dan vervolgens niet direct
gerelateerd te worden aan percelen op
het maaiveld. In het meest vergaande
alternatief kunnen rechten op vast
goed alleen nog maar op begrensde
ruimtes worden gevestigd. Maar omdat
in de meeste gevallen de klassieke per
celen uitstekend voldoen en omdat het
juridisch erg complex is om het eigen
dom op de nu niet-gedefinieerde per
ceelskolommen te begrenzen (bijvoor
beeld plus of min 100 meter ten op
zichte van het maaiveld), is het realisti
scher om zowel traditionele percelen
te registreren (oneindige perceelsko
lommen die gedefinieerd zijn door per
ceelgrenzen op het oppervlak), als vo
lumepercelen (tweede alternatief van
deze oplossingsrichting). Deze volume
percelen worden, net zoals dat in 2D
gebeurt, via een voorgeschreven proce
dure afgesplitst van de perceelskolom.
Er kunnen dus ook niet-gedefinieerde
perceelskolommen geregistreerd staan
waar een 'hap' uit is gehaald doordat
een volumeperceel boven of onder het
perceel is gevestigd. Deze volumes kun
nen verschillende percelen doorsnij
den, en nadat deze zijn gevormd, kun
nen ze onafhankelijk van de percelen
worden overgedragen. Het vestigen
van volumepercelen is nu of op korte
termijn mogelijk binnen de juridische
doctrines van Queensland (Australië),
British Columbia (Canada), Noorwegen
vanaf 2006; [Onsrud, 2002] en Zweden
[Mattsson, 2003].
Hybride kadaster
De tweede oplossingsrichting, het hy
bride kadaster, is gebaseerd op het hui
dige juridische stelsel in Nederland.
De rechten op vastgoed kunnen nog
steeds alleen maar geregistreerd wor
den op basis van percelen. Het 3D-pro-
GEO-INFO 2004-9
s.
