GEO-INFORMATIE SECTOR IN NEDERLAND
de verplichting om gebruiksvoor
waarden doorzichtig te maken, on
der andere door ze (on line) te publi
ceren;
het verbieden van discriminatoire
bepalingen;
het publiceren van overzichtlij sten
met voor hergebruik beschikbare
overheidsinformatie
Voor het formaat waarin de overheids
informatie moet worden verstrekt
gaat de richtlijn niet erg ver: "Openba
re lichamen stellen hun documenten
beschikbaar in eender welk reeds be
staand formaat of eender welke taal,
indien mogelijk en passend langs
elektronische weg" (artikel 5). Daarbij
wordt wel aangegeven dat, om het her
gebruik te bevorderen, het belangrijk
is dat openbare lichamen hun docu
menten beschikbaar stellen in een for
maat dat, voorzover mogelijk en pas
send, niet gebonden is aan specifieke
Algemene Theorie
Toegankelijkheidregimes
Hergebruik van informatie en met name
van overheidsinformatie is een veelbespro
ken onderwerp. De discussie gaat vrijwel al
tijd over de prijs van de informatie en tegen
welke voorwaarden de overheid haar infor
matie ter beschikking stelt of moet stellen.
Twee modellen geven de uitersten weer:
het open toegankelijkheids- en het kosten
dekkende model.
Open toegankelijkheidsmodel
In het open toegankelijkheidsmodel is de
informatie voor een ieder beschikbaar te
gen maximaal marginale verstrekkings-
lcosten en onder minimale gebruiksvoor
waarden. De instelling die de informatie
verzamelt en verwerkt moet de financie
ring voor zijn activiteiten van elders halen,
bijvoorbeeld uit de algemene middelen. Dit
maakt de waarborg voor continue kwaliteit
van de informatie afhankelijk van beslis
sers die voortdurend op het belang van geo-
informatie moeten worden gewezen om
het budget voor het volgende jaar zeker te
stellen. Afhankelijk van het economische
klimaat zal dit de ene keer eenvoudiger
gaan dan de andere.
Kostendekkende model
In het kostendekkende model dekt de prijs
van de informatie een (groot) deel van de in-
winnings- en verwerkingskosten en kan de
software: zogeheten open formaten. Het openbare lichaam
heeft echter niet de verplichting om de informatie te con
verteren naar een open formaat.
Zonder standaarden
Nederland loopt op dit gebied voor de richtlijn uit. In 2003
hebben het ministerie van Binnenlandse Zaken en Konink-
blijft het behelpen. rijksrelaties en het ministerie van Economische Zaken het
(foto: Axel Smits).
ICTU reeds opdracht gegeven voor de uitvoering van het
Standaarden
Open
en
programma
Open Source Software (OSOSS). Dit pro
gramma stimuleert overheidsorgani
saties open standaarden op het gebied
van ICT toe te passen in hun informa
tiesystemen en informeert hen over de
mogelijkheden van open source soft
ware (www.ososs.nl). Zeer recent heeft
de Nederlandse regering aangegeven
dat de overheid voor haar communica
tie zowel intern als extern gebruik
gaat maken van open standaarden [5].
Het gebruik door de overheid van open
formaten, zoals OpenGIS, zal in Neder
land de norm gaan worden. Binnen de Adviesdienst Geo-
informatie en ICT van Rijkswaterstaat (AGI) wordt al aan
OpenGIS gewerkt en ook het Kadaster is met het nieuwe
product TOPIONL op de goede weg.
dat de totale prijs voor het verstrekken
van informatie niet hoger mag zijn
prijs zelfs uit een deel winst bestaan. De ge
bruiksvoorwaarden die vaak in dit model
gehanteerd worden, beperken het gebruik De richtlijn stelt een maximumprijs in
tot slechts voor gebruik binnen de organisa- voor overheidsinformatie. Het bepaalt
tie van de afnemer. De informatie mag niet
worden doorverkocht en als de informatie BHHHHHHHHHIHBHi
is verrijkt dan moet veelal een royalty van dan "de totale kosten die zijn gemaakt
de opbrengsten van het nieuwe product om documenten te verzamelen, te
worden afgedragen aan degene van wie de produceren, te vermenigvuldigen en
basisinformatie is verkregen. Degene die te verspreiden, vermeerderd met een
het intellectuele eigendom heeft kan er ver- redelijk rendement op de investering,
der voor kiezen om de verrijking van de in- met inachtneming van de vereiste zelf-
formatie exclusief aan één partij te gunnen. financiering van het betrokken open
De instelling die de informatie in dit model bare lichaam, voorzover van toepas-
verzamelt en verwerkt kan in dit model een sing" (artikel 6). Produceren omvat het
zekere financiële onafhankelijkheid genie- creëren en samenbrengen, terwijl on-
ten- der verspreiden ook de ondersteuning
van de gebruiker wordt begrepen.
Ondanks dat de discussies al meer dan een Hiermee wordt een bovengrens voor
decennium spelen is er nog steeds geen op- de prijs van overheidsinformatie inge-
timaal model gevonden. Sinds halverwege steld die buitensporig hoge tarieven
de jaren negentig hebben wel een aantal
onderzoeken aangegeven dat het open mo-
moet voorkomen. De richtlijn komt,
met de keuze voor het instellen van
del het hergebruik van informatie bevor- een bovengrens voor de prijS; tege.
dert en daardoor, een soms ongekende, mQet aan Qpenbare lichamen die voor
groei van de informatie-economie zou sti
muleren (zie onder andere [2][3]). Hoewel er
kritiek is op de wijze waarop deze onder
zoekers tot hun conclusies komen [4], heb
ben ze wel mede geleid tot de totstandko
ming van de Europese richtlijn inzake het
hergebruik van overheidsinformatie.
de financiering van een deel van hun
activiteiten afhankelijk zijn van de in
komsten uit de verkoop van informa
tie. De richtlijn geeft verder aan dat de
lidstaten de openbare lichamen moet
stimuleren om documenten beschik
baar te stellen tegen tarieven die niet
GEO-INFO 2004-9
Open standaarden
Een maximumprijs
349
