eospatiale informatiesystemen kunnen niet zonder
geografische namen, en die geografische namen
moeten qua spelling en zo mogelijk ook naar de
locatie en omvang van het geografische object dat ze be
schrijven, gestandaardiseerd zijn, zeker in een digitale om
geving. In Nederland is er, in tegenstelling tot de landen om
ons heen, en in tegenspraak met de desbetreffende resolu
ties van de Verenigde Naties, geen instantie die zich bezig
houdt met het vaststellen van de spelling van geografische
namen.
Bij ontstentenis van zo'n organisatie heeft de Topografische
Dienst Kadaster het als haar taak gezien om de schrijfwijze
van de Nederlandse geografische namen voor gebruik in to
pografische bestanden vast te leggen. De Koninklijke Neder
landse Academie van Wetenschappen (KNAW) kent een Ad
viescommissie voor het Vaststellen van Nederlandse Aard
rijkskundige Namen, die in actie komt bij het vaststellen
van nieuwe geografische namen, zoals bij de combinatie
van gemeenten. Tenslotte heeft de Nederlandse Taalunie
een Werkgroep Buitenlandse Aardrijkskundige Namen, die
de schrijfwijze van de Nederlandse exoniemen (benamin
gen van geografische objecten in het buitenland in een van
de plaatselijk officiële schrijfwijze afwijkende Nederlandse
vorm) vaststelt. Voorbeelden van zulke Nederlandse exonie
men zijn Peking voor Beijing en Theems in plaats van Tha
mes. Ze doet dat door de uitgave van lijsten van exoniemen,
en door het opnemen van dergelijke lijsten op haar website,
het Taalunieversum (taalunieversum.org/taal/aardrijlcs-
kundige_namen/). Hoe deze lijst tot stand gekomen is
wordt in dit artikel beschreven.
In 1969 werd in opdracht van de Mi
nister van Onderwijs een ad-hoc
Commissie voor de Spelling van
Buitenlandse Aardrijkskundige Na
men, de CBAN, ingesteld (zie kader
CBAN). Haar opdracht luidde uitgangspunten voor de
spelling van buitenlandse geografische namen in het
Nederlands vast te stellen, en te inventariseren welke af
wijkende Nederlandse schrijfwijzen er bestonden voor
buitenlandse geografische objecten. De uitgangspunten
voor deze werkzaamheden bestonden uit enerzijds de
wens bestaande exoniemen te bewaren, als deel van de
Nederlandse culturele erfenis, en anderzijds zoveel mo
gelijk tegemoet te komen aan de resolutie van de VN die
vroeg om een beperking van het gebruik van exoniemen
Ferjan Ormeling,
Universiteit
Utrecht
Samenstelling van CBAN
De commissie bestond uit de historicus dr.
D.P. Blok, de neerlandicus dr. B.C. Dam-
steegt, voorzitter prof. dr. F.J. Ormeling sr
(kartograaf) en drs. A.J. Thurkow (geograaf).
Zowel Blok als Ormeling Sr waren interna
tionaal bekend vanwege hun participatie
in de United Nations Group of Experts on
Geographical Names (UNGEGN). Om haar
werkzaamheden aan te vangen vervaardig
de de commissie eerst een lijst van landna
men, omdat dat onderdeel als het meest
urgent werd gezien. Om de onderneming
een bredere basis te geven werden ook de
neerlandici prof dr. K. Roelandts en dr. M.
Hoebeke uit België in het werk betrokken.
omdat dat de internationale com
municatie schaadde.
In 1979 bood de commissie de Minister
haar eerste product aan, die het liet
drukken en distribueren als Lijst van
landennamen (1980). Tot ontsteltenis
van de commissieleden schreef de Mi
nister de in deze Lijst vervatte schrijf
wijzen echter niet voor, noch voor zijn
eigen ministerie, noch voor het onder
wijs. Hij beval de gestandaardiseerde
schrijfwijze slechts aan. Een van de re
denen daarvoor zou zijn dat het ver
drag van de Nederlandse Taalunie, dat
alle beslissingsbevoegdheid in Neder
land en België over zaken de Neder
landse taal betreffende, aan dit nieu
we supranationale lichaam zou over
dragen, op het punt stond getekend te
worden. Een andere reden zou zijn dat
de nieuwe gestandaardiseerde schrijf
wijze pas voorgeschreven kon worden
tezamen met die van andere naamca-
tegorieën, in bewerking door de daar
voor ingestelde commissies. Tenslotte
was er een aantal discrepanties tussen
de CBAN-lijst en de officiële spelling,
met name in het gebruik van verbin
dingstekens en hoofdletters.
De inhoud van de Lijst bestond uit
een opgave per land van zowel de offi-
GEO-INFO 2005-2
Jü
k-
Z
c
"O
C
Q)
"D
(U
QJ
+-
0
O
QJ
Standaardisatie van
Nederlandse exoniemen
1
Prelude
Beijing of Peking?
