Kaartenverzameling Utrechtse Faculteit Geowetenschappen: een nieuw
72
fysiek van elkaar gescheiden: de bibli
otheek kwam op de zesde verdieping
van het Transitorium II (momenteel
Van Unnilc-gebouw), terwijl de kaar
tenverzameling op de vijfde verdie
ping een plaats kreeg. In 1985 verhuis-
Bibliotheek Centrum Uithof (BCU),
bouw. Op de vijfde verdieping, waar
ook de Vakgroep Kartografïe gehuis
vest was, kon de kaartenzaal zich lan
ge tijd goed profileren door de directe
band tussen collectie en onderzoek en
door een persoonlijke en inhoudelijke
Unnik-gebouw is nu voor zowel de bi-
van de Faculteit Geowetenschappen
verleden tijd: sedert september 2004
zitten beide instellingen organisato
risch wederom onder één dak, tegeno-
we complex van de Universiteitsbibli
otheek Utrecht aan de Heidelberg-
laan.
e kaartenverzameling van de Faculteit Geoweten
schappen kent een geschiedenis van bijna een eeuw
[Slobbe 1981a, 1981b en 1982]. Lange tijd vormde de
verzameling een onderdeel van de bibliotheek van het Geo
grafisch Instituut, zoals de Faculteit tot 1988 heette. Zowel
het toenmalige Geografisch Instituut als de kaartenverza
meling ontstonden in 1908, toen de geografie aan de Uni
versiteit Utrecht haar intrede deed. Dankzij een voor die
tijd forse jaarlijkse rijkssubsidie van 8.500 gulden geduren
de vier jaar, kon een begin worden gemaakt met de opzet
van een bibliotheek en een kaartenverzameling. Professor
K. Oestreich, hoogleraar natuurkundige aardbeschrijving
en geomorfologie, zorgde dankzij zijn grote bibliografische
kennis voor een systematische indeling van de boeken- en
kaartcollecties. Daarnaast leverde professor J.F. Niermeyer,
hoogleraar voor de statistisch-politielce, economische en al
gemene aardrijkskunde, een belangrijke bijdrage aan de
opbouw van de kaartenverzameling door grote aankopen
van belangrijke Nederlandse oude kaarten. Na deze tame
lijk stormachtige start zou de kaartenverzameling in het
vervolg in een rustiger tempo doorgroeien.
Tot 1969 zijn het Geografisch Instituut en de bibliotheek
op diverse plaatsen in de Utrechtse binnenstad gehuisvest
geweest. Daarna werden beide instellingen overgebracht
naar het universiteitscomplex De Uithof, ten oosten van de
Domstad. Hier werden bibliotheek en kaartenverzameling
Drs. M. van
Egmond,
Conservator
Kaartenverzame
ling FGW, Univer
siteitsbibliotheek
Utrecht
Gedurende het bijna honderdjarige be
staan is de Utrechtse kaartenverzame
ling uitgegroeid tot één van de groot
ste collecties van Nederland. Kwantita
tief gezien wordt zij slechts overtrof
fen door de collecties van de Topografi
sche Dienst in Emmen (circa 300.000
kaarten), het Nationaal Archief in Den
Haag (circa 200.000 kaarten en circa
1.500 atlassen) en de Universiteitsbibli
otheek van Amsterdam (circa 145.000
kaarten en 4.500 atlassen). Met onge
veer 120.000 kaarten en 5.000 atlassen
neemt de Utrechtse kaartenverzame
ling de vierde plaats in. Op die van de
Amsterdamse Universiteitsbibliotheek
na is het de grootste algemene kaar-
tencollectie van het land. Zij bestaat
voor het grootste gedeelte uit moderne
topografische en thematische kaarten.
Daarnaast is een voorname plaats inge
ruimd voor circa 5.000 oude kaarten
en atlassen van vóór 1850. Verder zijn
er enkele tientallen globes, circa 250
wandkaarten en ongeveer dertig reliëf
modellen. Op de kaartenzaal is het te
vens mogelijk om lcartografische soft
ware te raadplegen in de vorm van cir
ca 150 cd-rom's en 80 diskettes. Be
schrijvingen van deze software inclu-
GEO-INFO 2005-2
Kaarten op koers
De kaartenverzameling van de Faculteit Geoweten- de de bibliotheek uiteindelijk naar het
schappen van de Universiteit Utrecht is sinds sep- een zijvleugel van het van umükge-
tember 2004 niet langer meer gehuisvest in het Van
Unnikgebouw op de Uithof, maar in de nieuwe Uni
versiteitsbibliotheek aan de overzijde. Als zodanig
maakt het nu onderdeel uit van de 'treasury', zeg dienstverlening. De locatie in het Van
maar de bijzondere collectie, van de bibliotheek. bliotheelc als de kaartenverzameling
Naast een nieuw onderkomen staat de kaartenver-
zameling de komende tijd ook nog eens enkele in
grijpende ontwikkelingen te wachten. In dit artikel IIr,T
wordt een overzicht geboden van deze ontwikkelin
gen en van de veranderingen die met de verhuizing
gepaard zijn gegaan, voorafgegaan door een be- CollectiePr°f'el
schrijving van de historie en van het collectieprofiel
