In de daarop volgende periode ontwik
kelde Baarda zijn eigen twee- en drie
dimensionale puntsbepalingstheorie.
Een theorie waarin een scherp onder
scheid gemaakt werd tussen schatbare
en niet-schatbare grootheden, tussen
vormgrootheden en datumgroothe
den, en tussen vrije netwerken en de
hogere orde aansluiting. Vooral het
werken met vormgrootheden is een ro
de draad in Baarda's werk. Zijn be
faamde theorie der S-transformaties
komt hieruit voort. Hierbij is het overi
gens vanuit een geschiedkundig per
spectief interessant om op te merken
dat Baarda met zijn theorie der S-trans-
formaties en passant ook een aanpak
gevonden had voor het oplossen van
niet-inverteerbare lineaire systemen.
De theorie der S-transformaties kan
dan ook als een alternatief worden be
schouwd voor de wiskundige theorie
van gegeneraliseerde inversen.
Betekenis
Het door Baarda opgerichte Laboratori
um voor Geodetische Rekentechniek
(LGR) heeft nationaal en internationaal
een belangrijke rol gespeeld bij het
gangbaar en operationeel maken van
zijn ideeën. Ook het door de Internatio
nal Association of Geodesy (LAG) aan
Baarda langdurig toevertrouwde voor
zitterschap van de Special Study Group
'Specifications for fundamental geode
tic networks' (1963-1979) heeft hieraan
bijgedragen. Zijn theorieën werden na
tionaal en internationaal beproefd, en
praktische maar strenge oplossingen
werden voor de geodetische praktijk
aangedragen.
Baarda heeft altijd zeer goede persoonlijke contacten gehad
met internationaal vooraanstaande geodeten. In de beginpe
riode waren dat de contacten met o.a. Levallois, Dupuis en
Bjerhammar, in de latere periode contacten met onder meer
Krarup, Grafarend en Rummel. In die latere periode heeft
Baarda ook getracht de oneigenlijke scheiding tussen ener
zijds de geometrische geodesie en anderzijds de fysische
geodesie te doorbreken. Zijn Rijkscommissie-publicatie 'A
Connection between Geometrie and Gravimetric Geodesy' uit
1979 is hier een voorbeeld van. Met zijn bijdragen aan de fysi
sche geodesie heeft Baarda vanwege zijn consequent gebruik
van vormgrootheden verrassende resultaten bereikt. Overi
gens, diegene die Baarda's publicatie 'Modeleffecten in de
Geodesie' uit 1963 (rapport voor de Rijlcscommisie voor
Geodesie) er nog eens op naleest, vindt daar al elementen in
die ook nu nog actueel zijn voor de fysische geodesie.
Baarda heeft met zijn wetenschappelijke bijdragen een onuit
wisbaar stempel gedrukt op de hedendaagse Geodesie. Hij is,
direct of indirect, leermeester geweest van velen en zijn ge
dachtegoed wordt tegenwoordig met de uitdrukking 'Delftse
School' geduid. Ook heeft hij met zijn werk het geodetische
vocabulaire verrijkt. Begrippen als 'datasnooping', 'w-toets',
'S-systemen', 'criterium matrices' en 'grenswaarden' zijn ge
meengoed geworden. Zijn hieraan gerelateerde rekenmetho
den zijn niet meer weg te denken uit de huidige software-
systemen, of deze nu voor kadastrale, geodynamische of
aardobservatie-doeleinden worden gebruikt.
Het typeert Baarda dat hij ook op gevorderde leeftijd de ont
wikkelingen in het vakgebied bleef volgen en eraan bleef bij
dragen. Tot eind 2004 was hij nog actief met het ontwikkelen
van zijn inzichten en theorieën. Naar aanleiding van discus
sies in de Commissie en haar subcommissies over de herzie
ning van de Rijksdriehoeksmeting en het NAP stelde hij
vraagtekens bij de operationalisering van het begrip geoïde
en bij de gestelde nauwkeurigheid van het door middel van
GPS bepalen van hoogten. Naar aanleiding hiervan zijn er bij
eenkomsten gehouden waar notities van zijn hand zijn be
sproken.
Hoewel Baarda wars was van enig eerbetoon, zijn hem vele
erebenoemingen toegekend. Naast verschillende erelidmaat
schappen, was prof. Baarda Ridder in de Orde van de Neder-
Baarda bij het landse Leeuw, Officier in de Orde van Oranje Nassau, lid van
van hem gemaakte de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen,
borstbeeld (2004). eredoctor van de Universitat Stuttgart en drager van de Leval
lois Medaille van de International Association of Geodesy. En
tijdens het symposium 'De aarde op maat', dat ter gelegen
heid van het 125-jarig bestaan van de Nederlandse Commissie
voor Geodesie op 24 februari 2004 werd gehouden, is de twee
jaarlijkse 'Prof. Baarda lezing' ingesteld en werd een borst
beeld van Baarda onthuld.
Met het overlijden van prof. Baarda is ons een groot weten
schapper en een unieke persoonlijkheid ontvallen. Als
Baarda, met zijn brede interesse, bioloog of econometrist ge
worden was, zou hij ongetwijfeld ook in die vakgebieden
baanbrekend werk gedaan hebben. Toevallige omstandighe
den bepaalden dat hij geodeet werd. Daar zijn wij zeer dank
baar voor.
GEO-INFO 2005-3
