'-M'W*
A
(MA S
SeSïL.
-
*"w
Kaart Routeringsmaatregelen
Ministerie van Verkeer en Waterstaat;
Rijkswaterstaat; Dienst Noordzee.
gecombineerd, waarbij ook eigen kaar
ten gebruikt kunnen worden. De inter
actieve versie is via de website te down
loaden.
Het is de bedoeling elke vier jaar een
De mogelijkheden van plaatsbepa
ling en navigatie met GPS zijn in
de afgelopen vijftien jaar door steeds
meer gebruikersgroepen onderkend.
Bij sommige van deze toepassingen
speelt niet alleen de hoge nauwkeurig
heid een rol, maar moet de positie ook
zeer snel (real-time) beschikbaar zijn.
Dit alles is mogelijk gemaakt door de
oplossing van het probleem om naast
de GPS-codemetingen ook de veel
nauwkeurigere, maar meerduidige, fa
sewaarnemingen te gebruiken. GPS-sa-
tellieten zenden een signaal uit, op dit
moment op twee frequenties, waarbij
een code bestaande uit enen en nullen
gemoduleerd is op een draaggolf. Deze
codes zijn uniek en bevatten informa
tie over de tijd waarop het signaal is
verzonden. In de GPS-ontvanger wor
den deze zelfde codes gegenereerd. Als
een satellietsignaal wordt ontvangen,
kan de ontvanger terugzoeken hoe
lang geleden het is dat de satelliet dit
stukje code heeft gegenereerd. Dat le
vert de looptijd van het signaal op.
Door de looptijd te vermenigvuldigen
met de voortplantingssnelheid is bij
benadering bekend wat de afstand tus
sen satelliet en ontvanger is.
nieuwe gedrukte atlas uit te geven,
tenzij de wijzigingen in de kaarten te
gering zijn. De website wordt continu
bijgehouden.
De atlas is thematisch opgebouwd met
kaarten over het watersysteem, het ge
bruik en het beleid en beheer van de
Noordzee:
1. Het watersysteem van de Noordzee
beschrijft de fysische, chemische en
biologische componenten (bijv. wa
terdiepten, stromingen, concentra
ties van verontreinigingen en voor
komen van bodemdieren).
2. Het menselijk gebruik van de
Noordzee beschrijft naast de van
oudsher aanwezige activiteiten, zo
als scheepvaart en visserij, ook de
nieuwe vormen van gebruik, zoals
windturbineparken.
3. Het laatste deel beschrijft het beleid
en de regelgeving op de Noordzee,
Door alleen de codemetingen te ge
bruiken, kan een positie worden bere
kend met een nauwkeurigheid van en
kele meters, wat voor veel toepassin
gen niet voldoende is. In dat geval
moet men ook de veel nauwkeurigere
fase-informatie gebruiken. Helaas kan
een ontvanger alleen de fase van de
draaggolf meten - dat is de fractie van
een golflengte op het moment van ont
vangst - zij het wel met een precisie
van enkele millimeters. Een golflengte
is ongeveer 20 centimeter, en het is
niet bekend hoeveel gehele golven er
dat veelal voortvloeit uit internatio
nale afspraken. Ook plannen die al
een redelijke mate van zekerheid
hebben, zijn hier opgenomen.
Hierdoor is voor gebruikers van de
Noordzee en geïnteresseerden eenvou
dig te achterhalen waar activiteiten zo
als bijvoorbeeld zandwinning en offsho
re mijnbouw plaatsvinden, waar wind
turbineparken zijn gepland en wat is
toegestaan vanuit beleid en beheer.
Marcel Bommelé,
Rijkswaterstaat, Dienst Noordzee
De Noord zee-atlas is te raadplegen via
Internet (www.noordzeeatlas.nl), maar is
ook als boekwerk te bestellen via het
Noordzee-loket (www. noord zeeloket .n t)
<h ttp ://www. noordzeeloket.nl>, onder
Nieuws, tab "Nieuwe Noordzee-Atlas nu
te bestellen").
voorafgegaan zijn aan die ene op het
moment van ontvangst. Vandaar dat
de fasewaarnemingen meerduidig
worden genoemd. En dat levert het
probleem van geheeltallige meerdui
digheidsbepaling op.
Voor het schatten van de onbekende
meerduidigheden zijn verschillende
mogelijkheden voorhanden, maar het
is bekend dat de zogenaamde integer
kleinstekwadratenmethode de voor
keur heeft, omdat dan gegarandeerd is
dat de kans op correcte schatting het
hoogst is. Een eerste efficiënte imple
mentatie van deze methode is in 1993
beschikbaar gekomen met de LAMBDA
(Least-squares AMBiguity Decorrela-
tion Adjustment) methode ontwikkeld
door prof. Peter Teunissen van de TU
Delft.
Het schatten van de uiteindelijke posi
tie gebeurt in drie stappen. Eerst
wordt de standaard kleinstekwadra-
ten-schatting uitgevoerd, zodat de zo
genaamde float oplossing wordt ver
kregen voor alle onbekende parame
ters. In de tweede stap worden dan in
teger kleinstekwadraten-schatting toe
gepast zodat de beste geheeltallige
meerduidigheidsoplossing op basis
van dejloat oplossing wordt gevonden.
Tot slot worden alle overige parame-
De GNSS geheeltallige meerduidigheden: schatting en validatie
Sandra Verhagen, 'The GNSS integer ambiguities: estimation and validation.' Proefschrift,
Technische Universiteit Delft, 2005. (ISBN 90-804147-4-3). Ook verkrijgbaar als: Publications
on Geodesy 58, Nederlandse Commissie voor Geodesie, Delft, 2005. (ISBN 90-6132-290-1).
i
ïaiin,,™,
CEO-INFO 2005-3
