daarden van ISO en W3C (WWW-con
sortium), alsmede de standaarden van
het OGC (Open Geospatial Consortium).
Semantiek (inhoudelijke interoperabiliteit)
Garandeert een transparante integra
tie van gegevens die inhoudelijk op
elkaar zijn afgestemd. Definities van
objecten dienen te zijn afgestemd als
men objecten van verschillende bron
nen wil combineren. In Nederland doe
len we hier op de inhoudelijke/seman
tische standaarden van NEN/Ravi, te
weten NEN3610-2 (Basismodel Geo-
Informatie) als opvolger van de
NEN3610. Op basis van NEN3610-2 zijn
inmiddels diverse domeinspecifieke
standaarden ontwikkeld (IMRO en IM-
WA) en zullen er de komende jaren
waarschijnlijk vele volgen. Daarnaast
is de ontwikkeling en wettelijke basis
van authentieke registraties een cruci
ale ontwikkeling in dit kader.
Afspraken en regelgeving
Hiermee wordt gedoeld op wetten, re
gels en convenanten ten behoeve van
het gebruik en de uitwisseling van ge
gevens. Denk hierbij aan de regelge
ving rondom de stroomlijning van ba
sisgegevens, initiatieven om op Euro
pees en nationaal schaalniveau infra
structuren te ontwikkelen (INSPIRE,
NCGI, RAVI), en domeinspecifieke wet
en regelgeving. Dit laatste is op dit mo
ment bijvoorbeeld actueel in relatie tot
de beschikbaarstelling van kabel- en
leidinginformatie. Om graafschade te
voorkomen en om beter inzicht te krij
gen in de ordening van de ondergrond
is nu wet- en regelgeving in ontwikke
ling waarbij verplicht ruimtelijke gege
vens dienen te worden ontsloten (waar
bij de gegevens bij de bron blijven!).
Spreekt men over volledige interopera
biliteit, dan zijn al deze drie vormen
evenwichtig uitgewerkt. Mist men één
van de drie aspecten, dan is er van
interoperabiliteit geen sprake. Zo zal
men bijvoorbeeld weinig kunnen uit
richten met een technisch transparan
te omgeving als de gegevens inhoude
lijk op geen enkele wijze geïntegreerd
kunnen worden. Idem, als de technolo
gie en inhoud dik voor elkaar zijn,
maar er geen toestemming (conve
nant, regelgeving) is om de gegevens
überhaupt te gebruiken.
In dit artikel zal vooral nader worden ingegaan op de ont
wikkeling van de technische interoperabiliteit binnen de
geografische informatievoorziening, en de kansen die deze
ontwikkelingen bieden bij het verder ontwikkelen van een
interoperabele omgeving. Met name zal worden ingegaan
op de ontwikkeling en de kansen die de nieuwe webservices
architecturen hierbij bieden in een GIS-omgeving.
Van GIS naar geo-webservices
Om de meest recente ontwikkelingen op het gebied van de
technische interoperabiliteit in perspectief te plaatsen, is
het aardig om de evolutie van GIS in een notendop te bezien.
In de eerste fase waren er zware werkstations en main
frame computers nodig voor het draaien van de 'standalo
ne' GIS-applicaties. Deze werden bediend door expertge
bruikers. De kosten bedroegen inclusief software ongeveer
40.000 euro per werkplek Het waren gesloten, monolithi
sche systemen waarin alle functionaliteit (databeheer, be
werking, presentatie) was geïntegreerd.
Fig. 2. Midden negentiger jaren zijn deze systemen opgevolgd
Fasen in de door relatief goedkope en snelle desktop GIS-omgevingen
ontwikkeling op de PC. Hiermee kwam GIS-functionaliteit beschikbaar
van GIS. voor een relatief grote groep eindgebruikers. De kosten per
werkplek daalden naar ongeveer 5.000 euro.
Al snel ontstond vervolgens de wens om te kunnen integre
ren tussen verschillende GIS-omgevingen en administratie
ve databases. Generieke IT-ontwikkelingen als internet,
client-server- en multi-tiered architectuur werden mogelijk
door de opkomst van spatial data warehouses, componen
tentechnologie en webmapping applicaties. Intussen deed
het infrastructuur-denken opgang: centraal werden
krachtige servers opgesteld, die grote groepen gebruikers
met maatwerktoepassingen kunnen bedienen - als het
even kan in een standaard browseromgeving. Hierdoor
werd GIS bereikbaar voor een breed publiek tegen relatief
lage kosten per gebruiker.
In de volgende fase zien we een ontwikkeling naar webser
vices. Data en functionaliteiten komen op het internet als
webservice beschikbaar. Toepassingen worden gevormd
door gedistribueerde webservices in zogenaamde 'service
chains' te koppelen. Hierdoor ontstaat een op services geba
seerde architectuur (SOA, Services Oriented Architecture).
»IWemet
Üérti fal Mtf
•WIG
*1 fipp femtm hinlw*rc
t*Til*|iPrtnnn*iii*
MitflHecninpi!
torm II
StAftd tl I f!4M CJ5
^iniiinlrÉmp
■rMALüllmi?
"ftjLi uil
funciilmitilliiiE
«lii'ilKIntiuiiunl
«ïk bI vFiiay uar
üMfl m de bra
•GI5 compDnenls-
Hte dolen ivHD om
GEO-INFO 2005-5
ijVlKEL'UI UUtLl
