Enkele resultaten van archiefonderzoek in Engeland en Duitsland
naar perceelsgewijze kartografïe. De
belangrijkste onderzoekers op dit ge-
1 1 1 li n en Fletcher (1995). Een gangbare Engel
wordt omschreven als een subgroep, of
0 nen, bezittingen, in het bezit van een
Vpn irj hpt" FncrplQ rnpp^fpil Pï^ncrpHiiiri
Smith Kain, 1999], komen in Groot-
Brittannië voor, al richt de literatuur
samengesteld [Bendall, 1992; Ravenhill
het algemeen. Van enkele graafschap
pen, Cambridgeshire en Devon, zijn
ar
anvanlcelijk werd verondersteld dat kaartboeken een
typisch Nederlands en Vlaams verschijnsel waren. In-
iddels is echter gebleken dat ook in andere landen
veel tot boek gebonden perceellcaarten voorkomen. Een uit
stekend overzicht van de opkomst van kadastrale lcarterin-
gen in Europa wordt gegeven door [Kain en Baigent, 1992].
Zweden was één van de eerste landen met een centraal ge
organiseerde nationale kadastrale kartering. Al in 1628
werd de opdracht gegeven om elk dorp met bijbehorende
gronden in kaart te brengen. Tegen het eind van de zeven
tiende eeuw was vrijwel heel Zweden kadastraal opgeno
men en gekarteerd in de 'geometrislca jordeböckerna' (geo
metrische landboelcen). Alleen gecultiveerde gronden zijn
opgenomen in deze landboelcen. De bossen en woeste gron
den zijn dus niet in kaart gebracht. Nergens anders in Euro
pa is zo vroeg sprake van een vergelijkbaar uitgebreid ka
daster. Het oudste kadaster waarbij alle gronden, dus ook
bossen en woeste gronden, opgenomen werden is het Mila
nese 'Censimento' uit de periode 1720-1723. De hele staat
Milaan is hierin op de schaal 1:2000 in kaart gebracht. Dit
gekarteerde kadaster is uitgevoerd onder leiding van
Johann Jalcob Marinoni. In Italië komen ook veel kaartboe
ken van particulier en institutioneel grondbezit voor.
drs. Martijn
Storms
promovendus
historische
kartogrofie aan
de Universiteit
Utrecht.
Uit de literatuur bleek al dat er in
Engeland veel kaartboeken vervaardigd
zijn. In april 2004 heb ilc vijf verschil
lende archieven en bibliotheken in
Engeland bezocht: British Library (Lon
don), Cambridge University Library,
Hampshire Record Office (Winchester),
London Metropolitan Archives en
West Yorkshire Archive Service (Leeds).
Al deze instellingen waren in het bezit
van één of meer kaartboeken. Aan de
hand van enkele voorbeelden schets ilc
hier de aard en verscheidenheid van de
Engelse kaartboeken.
In internationaal opzicht neemt het Verenigd Koninkrijk
een vooraanstaande positie in op het gebied van onderzoek
Kroondomeinen
Eén van de bekendste en fraaiste kaart
boeken in Engeland is het kaartboek
van de kroondomeinen van Windsor.
Dit kaartboek is in 1607 vervaardigd
door John Norden. Dit luxe uitgevoer
de perkamenten boek bevat zeventien
kaarten van het landgoed Windsor. De
eerste kaart is een perspectieftekening
van Windsor Castle. De tweede kaart is
een overzichtskaart van het hele land
goed. De overige kaarten tonen steeds
een deel van het landgoed. Opvallend
GEO-INFO 2005-7/8
LM
i
Op zoek naar
buitenlandse kaartboeken
Kaartboeken
boek gebonden
scriptkaarten waarop een perceelsgewijze kartering bied zijn Bendaii (1992), Harvey (1993)
van individueel grondbezit is weergegeven. Groot- se term vo'or pl!ekadagtragle kaattgis
grondbezitters lieten vanaf de zestiende eeuw hun 'property map-. De term 'estate map-
grondbezit karteren. Ook bestuurlijke eenheden genre, van prekadastraie kaarten. Het
lieten hun territorium in kaart brengen in verband Zljn !/aartltcn vanmc-h^ueie domei-
met het heffen van grondbelasting. Eén van de enkele landeigenaar. Ook lcaartboe-
aspecten van mijn promotieonderzoek naar kaart- met'de term estate atlases- peiano-
boeken is een vergelijking van de Nederlandse
kaartboeken met soortgelijke bronnen in het zich met name op perceellcaarten in
buitenland. In dit artikel zal ingegaan worden op
de resultaten van het archiefonderzoek dat ik in kartobibiiografieënvanperceeikaarten
2004 in Engeland en Duitsland uitgevoerd heb. Rowe, 2002].
Onderzoek in Engeland
