Van de ene vernieuwing naar de andere
ducatieve uitgeverijen hebben een meer dan ge
middelde belangstelling voor eikaars uitgaven. Een
nieuwe onderwijsmethode met gunstige beoordelin
gen in schoolbladen kan namelijk al snel andere methoden
uit de markt drukken. De Groningse uitgevers en buren
Noordhoff en Wolters hielden niet alleen eikaars uitgaven
voor het vak aardrijkskunde goed in de gaten maar onge
twijfeld ook die van uitgeverij Thieme. Interessante voor
beelden daarvan zijn te vinden in de briefwisselingen tus
sen uitgevers en auteurs. Zo schrijft de schoollcartograaf K.
Zeeman [Brink, 2003] aan uitgever Noordhoff op een wat
klagelijke toon: "De tijden zijn wel moeilijk". En Thieme
kondigde in 'De Vacature' weer een nieuwe druk van een
schoolatlas aan. In een andere brief probeert Zeeman uitge
ver Wolters een hart onder de riem te steken: "Ik geloof dat
u de concurrentie met de Thiemekaart best aankunt, al is
van de fondscata-
Dr.ir. L Brink,
eigenaar
antiquariaat
'De Wereld aan
de Wand',
www. wereld
aandewand.nl
deze ook een paar guldens goedkoper".
Maar laten we zelf eens kijken naar de
schoolwandkaarten van Thieme, die
de twee Groningse uitgevers zulke
hoofdbrekens hebben bezorgd.
De aardrijkskundige wandkaarten (in
clusief de herdrukken) van Thieme en
de jaren dat deze kaarten leverbaar
waren, zijn in tabel 1 vermeld. Deze ta
bel is op dezelfde manier opgezet als
de eerder gepubliceerde tabellen met
de wandlcaartgegevens van Noordhoff
en Wolters [Brink en Holl, 2002] wat
vergelijkingen mogelijk maakt. Even
als in het geval van Noordhoff en Wol
ters hebben ook hier de fondscatalogi
en uitgavelijsten van de uitgever
(1896-1972, zie bijvoorbeeld fig. 1) en
Brinkman's Cumulatieve Catalogus als
bronnen gediend. Door de beschik
baarheid van een groot aantal fondsca
talogi en een vrij volledige vermelding
van de wandkaarten in 'De Brinkman'
is de onzekerheid in de datering zeer
gering. De wandkaarten van Thieme
GEO-INFO 2005-9
ZUTPHEN
De aardrijkskundige wandkaarten
van uitgeverij W.J. Thieme
Cie
Het grote, drie verdiepingen tellende
pakhuis van uitgeverij Thieme aan de
Waterstraat in Zutphen was door de
daarin opgeslagen voorraad boeken
veruit het belangrijkste bedrijfsbezit.
Op zaterdagmiddag 14 oktober 1944
maakten twee, voor de IJsselbrug en
het spoorwegstation bedoelde
brisantbommen echter een rokende
puinhoop van dit met cultuur volge
pakte huis. Samen met circa 900.000
boeken ging ook een grote voorraad
schoolwandkaarten in rook op. Dat
maakte een einde aan de belangrijke Fig 1
rol die Thieme speelde op het gebied Omslagillustratie
van aardrijkskundige wandkaarten logusuit 1908van
voor het onderwijs. Deze in vergetel- uitgeverijmeme.
heid geraakte kaarten verdienen
echter weer een plaats aan de
wand in de geschiedenis van de
Nederlandse schoolkartografie.
Thieme versus Wolters
versus Noordhoff
