doelde spoorlijnen zo dun getekend zijn, dat ze vanaf
meer dan circa twee meter afstand als het ware ver
dwijnen om het kaartbeeld "sober en duidelijk" te
houden (fig. 9);
5. Voor Prop was het "bestuderen van mooie kaarten" een
manier om de geest te verrijken "door 't grootse en
schone te beleven" [Prop, 1952]. Diverse recensies loven
dan ook het kleurgebruik en de uitstraling van Props
wandkaarten. We treffen er soms juweeltjes van gra
fisch ontwerp aan (fig. 10). En ook een recensent in 'De
Vacature' voelde zich blijkbaar geestelijk verrijkt toen
hij schreef: "De schoone combinaties, de harmonische
tegenstellingen maken deze kaarten tot smaakvolle
wandversiering en een kunstwerk voor de oogen."
Het doek valt
Op de zwartste dag in de bedrijfsgeschiedenis van Thie-
me, 14 oktober 1944, gingen behalve de boelcenvoorraad
ook vrijwel alle wandkaarten in rook op. De goede naam
van Prop was echter onaangetast en de 'Methode Prop'
zou nog tot de jaren zeventig een begrip blijven. Maar wat
betreft de schoolwandlcaarten zou Thieme in de naoorlog
se periode nog slechts een marginale rol vervullen. Ook
andere uitgaven voor het lager onderwijs zouden geleide
lijk uit het Thiemefonds verdwijnen. Met dit artikel is
echter geprobeerd aan te tonen dat de schoolwandlcaar
ten van Thieme in de periode 1888-1944 een allesbehalve
marginale rol hebben gespeeld. De deskundige leiding
van het uitgeversbedrijf wist steeds weer nieuwe geleer
den van naam en creatieve onderwijsmensen aan zich te
verbinden. Deze kaartauteurs waren weliswaar kinderen
van hun tijd maar het lukte hen toch om met vernieu
wende, opvallende, duidelijke en aantrekkelijke wand
kaarten voor de dag te komen. Dat vooral de oudere
wandkaarten verdwenen - en dus onbekend en onbemind
- zijn, is de kaartauteurs niet aan te rekenen maar is de
schuld van de blootstelling van de kaarten aan licht,
lucht, stof, water, vuur en schoolkinderen.
Literatuurlijst
Brink, L.E.S.,Herzien door K. Zeeman': Het verhaal van de
gedreven schoolkartograaf Kartografisch Tijdschrift XXIX
(2003) nr. 2, p. 19-25.
Brink, L.E.S., Een zee zo zwart als de nacht: De geologische
schoolwandkaart van Noord-Holland van W. Kloeke.
Caert-Thresoor 23 (2004) nr. 2, p. 42-47.
Brink, L.E.S., De Schoolkaart van Insulinde' van R. Schuiling.
Caert-Thresoor (ter perse).
Brink, L.E.S., L.M.A. Holl, De aardrijkskundige wandkaarten
van Noordhoff en Wolters: Van de ene herdruk naar de andere.
Kartografisch Tijdschrift XXVIII (2002) nr. 4, p. 74-80.
Foclcema Andrea, S.J., Anton Albert Beekman, in:
Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde
te Leiden, (1950-1951), p. 67-73.
Heslinga, M.W., Anton Albert Beekman en de vaderlandse
aardrijkskunde in het laatst van de negentiende eeuw, in:
K.N.A.G. Geografisch Tijdschrift XI (1977), p. 324-338.
Fig. 8. Fragment (Baarn en omgeving) van
de 'Schoolkaart van Noord-Holland' van G.
Prop. De opgeheven tramlijn van Soest naar
Baarn is door middel van twee plakkertjes
aan het oog onttrokken.
Fig. 9. Het ongemonteerde linker onderblad
van de 'Europa Schoolkaart' van G. Prop
(vijfde druk, 1960, schaal 1:3.000.000, vier
bladen, gehele kaart 173 x 196 cm). De
kleuren geven vegetatiezones aan.
Fig. 10. Fraai vormgegeven legenda van
de 'Schoolkaart van Noord-Holland' van
G. Prop (fig. 7).
Jubileumboek Thieme, Een halve eeuw
1863-1913, Thieme, Zutphen, 1913.
Kallcwiek, W.F., K.A. Kallcwiek,
Groeien in de tijd 1792-1992: Geschiede
nis van het Zutphense familiebedrijf
Thieme, Thieme, Zutphen, 1992.
N.N., Kaart van Nederland, Tijdschrift
van het Kon. Nederlandsch Aard
rijkskundig Genootschap,
tweede serie, V (1888) (1), p. 491-492.
GEO-INFO 2005-9
-
f;
4
