g¥n
m-
Tastbare Tijd; cultuurhistorische atlas van de provincie Utrecht
Blijdenstijn, R., Provincie Utrecht Uitgeverij PlanPlan, Utrecht 2005,
ISBN 9076092400. Prijs €29,50.
Diverse provincies hebben een cul
tuurhistorische atlas ontwikkeld
of zijn daar mee bezig. In de meeste
gevallen zijn deze atlassen via inter
net te raadplegen. De provincie Ut
recht heeft naast de website ook een
atlas in boekvorm uitgegeven. Hier
mee is deze provincie tot nog toe de
enige die dat heeft aangedurfd.
Een veel voorkomend probleem bij
cultuurhistorische kaarten is dat de
ze onleesbaar worden door een teveel
aan informatie die de kaarten bevat
ten. In 'Tastbare Tijd' heeft men dit
getracht te voorkomen door gebruik
te maken van een 'periodiek
systeem' voor de provincie Utrecht.
De ruimte (de provincie dus) wordt
ingedeeld in tien deelgebieden, die
geselecteerd zijn op basis van lijnen
uit het oude cultuurlandschap. De
tijd wordt ingedeeld in vijf tijdlagen
(0-1000; 1000-1600; 1600-1800; 1800
1900 en 1900-2000). Deze tijdlagen
zijn gevormd om omslagpunten die
voor veranderingen in het landschap
hebben gezorgd. Het gebruik van het
periodiek systeem mist zijn uitwer
king niet. In de atlas worden alle
deelgebieden apart besproken en
zijn per deelgebied alle tijdlagen
apart gekarteerd. Het effect is dat de
kaarten niet te vol en daardoor goed
leesbaar zijn. De kaarten van de tijd
lagen zijn vlak achter elkaar ge
plaatst waardoor bij het doorblade
ren het effect ontstaat alsof er naar
een animatie wordt gekeken. Om te
voorkomen dat de bovenliggende
structuren, die de deelgebieden hun
samenhang verlenen, onzichtbaar
blijven, is er een apart hoofdstuk
waarin de provincie als geheel wordt
gekarteerd naar de tijdlagen. Opval
lend is dat bij elk van deze kaarten
een legenda is opgenomen (dit geldt
voor de kaarten in het hoofdstuk over
verdedigingslinies) terwijl de kaarten
bij de deelgebieden een algemene le
genda hebben die achterin het boek
is opgenomen en die uitgeklapt kan
worden. Aan die legenda is overigens
de nodige aandacht besteed. Zo wordt
bijvoorbeeld via grijswaarden aange
geven of een topografisch element
nog bestaat, of het element nog be
staat maar uit een vorige tijdlaag af
komstig is of dat het element verdwe-
nen is. De schaalaanduiding op de
kaarten komt enigszins merkwaardig
over: drie centimeter op de kaart
komt overeen met half uur gaans
(=2,5 km).
Het boek is voor twee groepen lezers
bestemd: in de eerste plaats voor de
geïnteresseerde leek. De duidelijke
kaarten met de helder geschreven
teksten maken dit boek voor een
breed publiek toegankelijk. Maar ook
voor beleidsmedewerkers op het ge
bied van ruimtelijke ordening is het
een prima boek. Na ieder hoofdstuk
en na ieder deelgebied wordt uitge
breid ingegaan op planologische aan
bevelingen. Het boek wordt verder
aangevuld met talloze thematische
kaarten, afbeeldingen van oude kaar
ten en foto's.
Naast het boek is ook een website ge
lanceerd. Deze site kenmerkt zich
door
vernieuwende internettechnieken,
zeker waar het cultuurhistorische
kartering betreft, www.provincie-ut-
recht.nl -» Thema's -» Cultureel Erf
goed -» Cultuurhistorische atlas.
Het openingsscherm toont zes keu
zemogelijkheden waarvan de Cul
tuurhistorische Kaart de meest inte
ressante is. Het openingsscherm
toont de kaart van de provincie. Er
kan op twee manieren worden inge
zoomd: via het vergrootglas en via
een schuifregelaar. Dit inzoomen
gaat traploos en het kaartbeeld
wordt aangepast aan het zoomni-
veau. Dit is uniek voor deze soort
internetapplicaties. De tijdlagen ko
men ook op de website terug. Zeer
prettig is dat de gebruiker van tijd
laag kan wisselen zonder dat de
kaart verschaalt.
De website en het boek kunnen niet
los van elkaar worden gezien maar
zijn een aanvulling op elkaar. De uit
gave van het boek bewijst waarom al
léén een internetatlas niet voldoende
is. Op een website kan nooit zoveel
achtergrondinformatie worden gege
ven als nu in het boek is gedaan. Al
met al is het een zeer vernieuwend
project: zowel de combinatie
boek-website als ook de toegepaste
technieken als de karteringen.
Elger Heere
Nominaties voor de Kartografieprijs 2005
De GIN-sectie Kartografie en Geovisualisatie roept op tot de voor
dracht van kartografische producten voor de Kartografieprijs
2005. Een ieder die afgelopen jaar een globe, kaart, atlas of ander pro
duct heeft gezien, in bijvoorbeeld het nieuws, op het web, in (over-
heids) publicaties of op straat, die duidelijk uitspringt boven het ge
middelde wordt opgeroepen deze producten te nomineren en dit voor
25 oktober 2005 door te geven aan M.J. Kraak (kraak@itc.nl). Op 24 no
vember 2005 zal de juiy tijdens het GIN-congres de prijs uitreiken.
Uitnodiging Algemene Ledenvergadering GIN
Het bestuur van Geo-lnformatie Nederland
(GIN) nodigt u hierbij van harte uit voor het
bijwonen van de Algemene Ledenvergadering tij
dens het GIN congres op vrijdag 25 november
2005 van 13:00 tot 14:00 uur in één van de zalen
van het RAI-congrescentrum in Amsterdam. De
agenda zal binnenkort op de website worden ge
publiceerd.
qMltü&éhistortsche
atlas van de
provmqe yttednt
flta
Geo-lnformatie Nederland
GEO-INFO 2005-10
