Koeman, C.,The lead of the Dutch in world charting in the
seventeenth and first half of the eighteenth century.
Proc. R.S.E. (B), 73, 5,1971/2, p. 45-52.
Koeman, C., Manuscript charts of the west coast of North
America by Gerard van Keulen Amsterdam 1710-1712. Survey
ing and Mapping vol. 42-4 (december 1982), p. 355-368.
Van der Krogt, P., Koeman's Atlantes Neerlandici. Deel I,
't Goy, 1997; deel III, 't Goy, 2003.
Langenes, Barend, Caert Thresoor. Middelburg, 1598.
Schilder, G., Nederlanders aan de Hudson.
Geografie 1992-1, p. 8-14.
Schilder, G., Developments and achievements of Dutch Nor
thern and Arctic cartography in the sixteenth and seventeenth
centuries. Arctic vol. 37-4 (december 1984), p. 493-514.
Schilder, G., Monumenta Cartographica Neerlandica. Vol.
Ill, 1990, vol. VII, 2003.
Verhoeven, A., Description de la Brasil de la ville de
Pernambuco. Antwerpen 1624.
Cornells van Wytfliet, Descriptionis Ptolemaicae Augmen-
tum. Leuven 1597.
Samenvatting
De Nederlandse bijdrage aan de Cartografie van Amerika
In de periode van ongeveer 1600 tot 1650 zeilden een aantal Nederland
se expedities naar het noorden en het uiterste zuiden van Amerika. Dat
leidde tot een belangrijke vergroting van de geografische kennis van dit
werelddeel. Die werd veiyolgens gepubliceerd in vele kaarten waarvoor
Amsterdam indertijd het belangrijkste centrum ter wereld was. De poli
tieke en economische verzwakking van de Republiek in de zeventiende
eeuw maakte een einde aan deze ontdekkingsreizen.
Trefwoorden
Geschiedenis van de lcartografïe, kaartvervaardiging, over
zicht
Summary
The Dutch contribution to the cartogra
phy of America
During the first half of the seventeenth century
several Dutch expeditions sailed to the north
and the far south of America. This led to a sig
nificant expansion of the geographic knowled
ge of this continent. This was subsequently re
flected in the many maps that were produced
in the centre of the contemporary map trade:
Amsterdam. The political and economic decline
of the Dutch Republic in the seventeenth centu
ry put an end to these voyages of discovery.
Keywords
Historic cartography, mapping, survey
Résumé
La contribution néerlandaise pour la car
tographic de VAmerique
Un nombre d'expeditions néerlandaises se
sont rendues au nord et a I'extreme sud de I'A-
mérique entre 1600 et 1650. Ceci a mené a une
expansion imporiante de la connaissance géo-
graphique de ce continent. Celle-ci a été publi-
ée dans de nombreuses caries oil a 1'époque
Amsterdam était considéré comme le centre le
plus important du monde. L'affaiblissement
politique et économique de la République au
17ème siècle a mis fin a ces expeditions.
Mots clés
cartographie historique, cartographie,
étude
NEDERLANDSE PIRATERIJ VERFILMD
In Latijns-Amerika draait met groot succes een Peruaanse te
kenfilm waarin de Nederlanders worden geportretteerd als
plunderende piraten. De film Piraten in de Stille Oceaan, waar
in twee negenjarige Peruaanse jongetjes het succesvol opne
men tegen wrede Nederlandse piraten, trekt in Latijns Ameri
ka meer bezoekers dan menig kinderfilm uit Hollywood. Hij
verhaalt over de door de Republiek georganiseerde kaapvaar
ten in de zestiende eeuw. Deze zogeheten vrije nering betrof
een goed georganiseerde vorm van Hollandse piraterij in de ze
ventiende eeuw. Doel van de plundertochten was de macht van
de Spanj aarden te breken door hun zilvervloten uit het huidige
Chili, Bolivia en Peru te overvallen.
De Nederlandse hoofdrolspeler uit de tekenfilm heet Jacques
L'Hermite (de kluizenaar), bijnaam van Jacob Clerk. Deze in
1582 in Antwerpen geboren zeevaarder voerde samen met vice-
admiraal Gheen Huygen Schapenham het bevel over de zoge
heten Nassause vloot. In mei 1624 lagen ze voor de haven Cal-
lao bij de Peruaanse hoofdstad Lima in de hoop de Spanjaarden
hun buit te kunnen ontfutselen. Het liep treurig af. De Span
jaarden bleken net een paar dagen eerder al vertrokken naar
Panama. Cleric stierf nog hetzelfde jaar.
Aanvankelijk krijgen de Hollanders steun van de indianen die
denken dat ze zich met hulp van deze piraten kunnen bevrij
den van het Spaanse juk. Maar in de loop van de film krijgen de
indianen openbaringen waarin duidelijk wordt dat de Hollan
ders nog erger zijn dan de Spanjaarden. "De Hollanders zullen
ons als slaven verkopen", verzucht een indianenhoofdman.
Vanaf dat moment keert alles en iedereen zich tegen de Hol
landse onverlaten. Goddank worden ze in de pan gehakt.
Het voor het Nederlandse gedeelte in ieder geval vrijwel histo
risch correcte verhaal van de tekenfilm is gebaseerd op een
boek van Heman Garrido-Lecca. In de film zijn de Hollanders
een horde zelfgenoegzame messentrekkers en drinkebroers.
De door de Nederlandse regering gestuurde kaapvaarders lij
ken nog het meest op voetbalsupporters van de gruwelijkste
soort. Door het succes van de film staan de Hollanders nu on
der de Latijns-Amerikaanse jeugd overigens nu wel te boek als
vermaarde zeeterroristen.
Bron: correspondent Marcel Haenen in NRC van 10 september 2005
GEO-INFO 2005-11
