Ontdekking en verbeelding van het nieuwe continent
eze kaartproductie werd gestimuleerd door het feit
dat de Nederlanden aan het eind van de zestiende
eeuw een centrum van de wereldhandel waren ge
worden. Na de val van Antwerpen in 1584 trokken de
meeste welgestelde handelaren en ondernemende produ
centen naar het noorden waardoor Amsterdam de rol als
wereldhavenstad van Antwerpen overnam. Als een afgelei
de daarvan floreerde ook de handel in kaarten en atlassen
en ontstond er een aantal elkaar beconcurrerende kartogra-
fische firma's.
Doordat de Portugezen zo'n sterke positie innamen langs
de zuidoostelijke route naar Oost-Indië, langs Kaap de Goe
de Hoop, probeerden Nederlandse stuurlui en kooplieden
Indië op andere manieren te bereiken. Afgezien van hun po
gingen om er te komen via de noordoost-passage (Barentsz),
probeerden ze ook de noordwest- en zuidwest-passages
langs Amerika. De kennis van Amerika waar ze van uitgin-
Prof.dr. F.J.
OrmelingUniver
siteit Utrecht
Fig. 1 en 2.
Weergave van Chili
en van de Cerro de
mentum. Beginnend bij Vuurland en
eindigend bij Groenland bedekte hij in
zijn atlas het hele werelddeel met
achttien lcaartbladen.
Als eerste werd in de Nederlanden de
lcartografische kennis van de wereld
gedemocratiseerd door de uitgave van
zalcatlasjes waarmee het kaartmateri
aal binnen het bereik van de midden
klasse kwam. Dergelijke atlasjes, zoals
het Caert Thresoor van Barend Langenes,
bevatten kaarten van de hele wereld
inclusief Zuid-Amerilcaanse streken zo
als Chili (fig. 1). De atlasjes bevatten
ook tekeningen en een van de meest
opvallende was de tekening van de
Cerro de Potosi (fig. 2). Dat was een
gen, wordt goed weergegeven door Cornelis van Wytfliet Potosi in de zakatlas beeld dat ons werkelijk aansprak. De
die, op basis van Spaanse en Engelse bronnen, in 1597 de Caert Thresoor van
allereerste atlas van Amerika vervaardigde (Van der Krogt Barend Langenes
2003]. Omdat Ptolemeus in de Oudheid een atlas van de Ou- (Middelburg 1598).
de Wereld vervaardigd had, noemde Van Wytfliet zijn atlas De afmetingen van
van de Nieuwe Wereld de 'aanvulling op de beschrijving het origineel zijn
van Ptolemeus', in het Latijn Descriptionis Ptolemaicae Aug- 10xl6cm.
Nieuwe Wereld werd überhaupt be
schouwd als een gebied waar je gemak
kelijk rijk kon worden, getuige ook de
fabels over El Dorado: zo'n berg die he
lemaal uit zilver bestond, was een top
attractie.
«Sf* iris
M
Ut Li rr
PjLT ajBO
fs um rr,g>a
i lar»! JKcgiinuB*
CERÏÏÏj IJL DGTrr.*, I
GEO-INFO 2005-11
t -
^^B B
j -p-
-
I
-!
De Nederlandse bijdrage aan
de kartografie van Amerika
Nederlanders hebben bijgedragen aan twee aspecten van de kartografie van
Amerika: ze ontdekten of karteerden als eersten delen van het noorden en het
uiterste zuiden van dit werelddeel en ze droegen bij aan het tekenen en versprei
den van het beeld van Amerika. In de zeventiende eeuw werden meer kaarten
van Amerika geproduceerd en verkocht in Amsterdam dan waar ook ter wereld.
■?:r.azv
££$-3§
