der andere naar voren gehaald op de, in 1602 verschenen, Fig. 5. De twee tafels
wereldkaart van Cornelis Claesz in de vorm van twee tafe- met beschrijvingen
len die de havens langs de westkust van Zuid-Amerika be- over de westkust van
schrijven (fig. 5). Zuid-Amerika,
gebaseerd op de
In 1615 vertrok een derde vloot, onder bevel van Joris van beschrijving van
Spilbergen en uitgerust door de VOC, om door Straat Magel- Van Noorts tocht,
laan naar Oost-Indië te varen. Ook van deze vloot was de op- op de wereldkaart
dracht het brandschatten en plunderen van de Spaanse be- van Cornelis Claesz,
zittingen, en die opdracht werd met enthousiasme uitge- verschenen in 1602
(deze versie stamt
van een herdruk van
voerd. Van Spilbergen voerde aanvallen uit op Valparaiso,
Callao en Acapulco en versloeg de Armada del Sur (de in de
Stille Oceaan opererende Spaanse vloot) voor de kust van Nicolaas Visscher
Peru. Maar hij miste steeds net de befaamde vrachtschepen uit 1650).
beladen met zilver en goud. De Spaanse inlichtingendienst
had de Spaanse onderkoning van Peru, Velasco, al in juni
1599 ingelicht over de komst van de Nederlandse vloten. De
zeelieden onder Velasco's bevel smeten hun vracht liever
over boord dan dat ze die in de ketterse handen van de
Nederlanders lieten vallen.
Al deze Nederlandse vloten hadden goede relaties met de
Indianen die ze als hun natuurlijke bondgenoten zagen in
hun strijd met de Spanjaarden. Wanneer ze eenmaal door
de Straat gezeild waren, landden de meeste vloten óf op het
eiland Chiloë óf op het eiland La Mocha (fig. 6) en die teke
ning, ontleend aan de beschrijving van Van Noorts zeiltocht
om de wereld, laat de vriendelijke ontvangst zien die de
Nederlanders daar ondergingen. Deze illustraties, voor het
eerst gepubliceerd in 1601, laten een interessant geval van
hergebruik (recycling zeggen we nu) zien: we zullen ze
steeds weer tegenkomen, bijvoorbeeld op de wandkaart van
nra
i
GEO-INFO 2005-11
Fig. 6. Ontvangst
van de Nederlanders
op La Mocha eiland.
In Van Noorts
scheepsjournaal
werden de lange
nekken van de
schapen (het zijn
lama's) beschreven.
Amerika van Cornells Claesz, uitgege
ven in 1602, maar ook op de kaart van
Amerika van Blaeu uit 1617.
Ondertussen waren de meeste han
delscompagnieën, die waren opgericht
na de eerste succesvolle reis naar Oost-
Indië (1597-1599), samengesmolten tot
de Verenigde Oostindische Compagnie
(VOC) en de Westindische Compagnie
(WIC, 1621-1675). Sommige zelfstandig
gebleven reders en kooplieden tracht
ten het monopolie van de VOC te om
zeilen. De Australische Compagnie
zond in 1615 een vloot uit onder
Schouten en Le Maire om langs een an
dere zuidwestelijke weg dan Straat Ma-
gellaan een route naar Oost-Indië te
vinden zodat ze zich van het VOC-
monopolie niets zouden hoeven aan te
trekken. Hun tocht (1615-1617) leidde
tot de ontdekking van Straat Le Maire
en tot ontdekking van het feit dat
Vuurland een eiland was. Schouten en
Le Maire waren afgegaan op suggesties
van Drake dat er ten zuiden van Vuur
land open water zou zijn. De straat die
ze vonden, lag tussen het oostelijkste
punt van Vuurland (het Mauritius
schiereiland) en enkele eilanden die
door hen Staten Land werden ge
noemd, naar ons Parlement van die da
gen (fig. 7). Het was niet bekend of Sta
ten Land nu wel of niet aan het zuide
lijk continent vastzat. Het zuidelijkste
punt dat de vloot ontdekte, werd Kaap
Hoorn gedoopt naar de stad waar
Schouten geboren was. Ze beschouw
den het nog als het zuidelijkste punt
van Vuurland; latere zeelui vonden dat
het deel uitmaakte van een afzonder
lijke archipel.
In 1623 zond de VOC de vijfde vloot,
ook wel de Nassausche vloot genoemd,
onder bevel van l'Heremite en Scha
penham, langs dezelfde route als
Schouten en Le Maire. Zij ontdekten
verdere doorvaarten in de Vuurland
archipel en noemden een door hen ge
vonden golf naar de Oranje-N as saus.
Rond 1640 vond de laatste Nederland
se actie in deze wateren plaats: een
vloot onder leiding van Hendriclc Brou
wer voer om Staten Land heen en hielp
daardoor het idee uit de wereld dat het
een deel van het zuidelijke continent
zou zijn. Brouwer trachtte een vaste
basis in Chili te stichten; zijn man
schappen begonnen met de bouw van
forten bij Chiloë en Valdivia, echter
zonder blijvend succes.
