plannen van uitleg, zei Van der Pol het eerlijk: "Hierna kom
je in de twintigste eeuw en dan vind ik het kaartmaken niet
meer zo interessant, dus laat ik het hierbij."
Fig2. Trianguleren met graf ometer.
Fig. 3. Trianguleren onder toezicht.
Fig. 4. Meetketting.
daan. Prachtig was weer kennisname
van het analoog lagenmodel: uit een
kaart van 1730 was letterlijk de in op
stand getekende stadsmuur geknipt en
op een ander vel geplakt! Ook was er
een kaart waarop het toch ooit roerend
object 'turfschip' onder nummer 14 op
de wal bij het kasteel was getekend, on
geveer op de plek van de latere KMA-au-
la! Na kaarten met de negen tiende-
eeuwse ontmanteling van de stad en de
Demonstraties 1815
Na de lunch (met KMA-lcadetten) waren er een inleiding en
demonstraties van Raymond Uppelschoten van het twee
jaar oude collectief Het Leege Land onder de titel "Op pad
met de topografisch ingenieur anno 1815". De spreker was
in het uniform van een genie-officier der Eerste Afdeling en
lichtte direct toe dat dit niets met carnaval maar alles met
educatie en historie te maken had. De activiteiten van Het
Leege Land zijn onderzoek, presentatie en kartering van ei
gen metingen, gedaan met authentieke instrumenten. Het
idee kwam voort uit eigen archief- en museumbezoelc als
mede re-enacten van andere historische figuren (een Angel
saksische hobby). Uppelschoten: "Niemand van ons heeft
een landmeetkundige achtergrond. Graveren en drukken
hebben we nog niet onder de lcnie en we zoeken ook nog
een flesjeswaterpas." Origineel werken wordt ontleend aan
oude handboeken en dat leverde ook op datje gemakkelij
ker tekent met kraaie- dan met ganzeveren. "Een gouden
bron voor ons is de Werlcdadige Meetlconst van Morgenster
uit 1744", aldus de spreker. Originele instrumenten worden
verworven via internet en veelal uit het buitenland, maar
een planchet moest zelf worden gemaakt ("hout verrot im
mers"). Het idee om alles zo origineel mogelijk te doen,
heeft toch zijn beperkingen. Bij triangulaties nabij Den
Bosch was de kerktoren van Vlijmen wel geschikt en de
door groen omgeven kerktoren van Bokhoven niet. "Bij de
oude triangulaties werden bomen omgehakt en dat doen
wij niet", aldus de re-enacter. Men bleef deze middag
binnen, wat meer lag aan het weer dan aan de grootte van
het KMA-terrein en ook vroeger werd er, vanwege het licht,
niet gemeten tussen 15 oktober en 15 april, zo wist de spre
ker. Er werd getrianguleerd met een grafometer, aan kaart
tekenen gedaan met een vizierliniaal op een planchet en
een bezoeker toonde een losliggende meetketting (fig. 2-4).
Kadastermedewerker annex verzamelaar Jan Stehouwer
zette vraagtekens bij de benutte ronde jalons, die volgens
hem driekant moesten zijn en dan bij vervoer met riempjes
ook goed konden worden gebundeld. Uppelschoten was
enthousiast: "Heel interessant, gaan we uitvoeren!"
Alvorens in gelid naar de 8th Map Fair te gaan, werd een be
zoek gebracht aan de bibliotheek met aan de wanden ook
een keur aan schilderijen en oude kaarten, met name stads
plattegronden.
Literatuur
Irrgang, F. (2004), Landmeten en cartografie op de Konink
lijke Militaire Academie in de 19e eeuw (Kilacadmon Papers 1),
Stichting Historische Verzameling KMA, Breda, 2004.
98 p. (besproken in: De Hollandse Cirkel, april 2005)
Van der Pol, P. (2002), Breda in kaart, Breda's Museum
t.g.v. gelijknamige tentoonstelling, Breda, 2002.112 p.
(besproken in: Geodesia 2002-11 en De Hollandse Cirkel,
november 2002)
GEO-INFO 2006-1
k
