Deze doelstellingen zijn met deze bench
mark gehaald. Overigens heeft deze
benchmark zich beperkt tot de bedrijfs
voeringsaspecten. In discussies achteraf
over de geconstateerde verschillen is, ter
verklaring van die verschillen, vooral ge
keken naar de actualiteit en de inhoud
van de door de deelnemende gemeenten
opgebouwde bestanden en minder naar
de kwaliteit van die bestanden.
De benchmark als gevaarlijk instrument
In VNG-magazine van 17 juni 2005, geeft Irma Woestenberg,
gemeentesecretaris 's-Hertogenbosch, haar visie op benchmarks,
onder de titel "Benchmark is vaak karikatuur". Een paar citaten:
"Ik verzet me tegen het idee dat benchmarks een beeld geven
van de werkelijkheid bij gemeentenVisie, beleid, bestuurs
kracht, realisatievermogen en effectiviteit zijn door benchmar
king niet te onderzoeken."
"Een tweede bezwaar is de verregaande versimpeling van bench
marks. Ik begrijp de behoefte om de wereld in een beperkt aan
tal kengetallen te willen vatten."
"Benchmarking kan, door zijn aard, leiden tot een verschuiving
van inhoud naar vorm, van kwaliteit naar kwantiteit, van diep
gang naar oppervlakkigheid."
"Vergelijking met andere gemeenten kan soms een nuttig hulp
middel zijn voor de beleidsvoorbereiding en de bedrijfsvoering."
"Besturen is meer dan tot honderd kunnen tellen."
Twee weken later verscheen een reactie van Han Tak, Dharma
Tjiam en Hanneke Propitius van het Onderzoeks- en Adviesbureau
van de VNG, getiteld "Meedoen aan benchmarks is leren van
elkaar". Ook daaruit wat citaten:
"Meedoen is belangrijker dan winnen Want meedoen aan
benchmarks betekent vanuit onze visie: van elkaar leren."
"Benchmarking kan twee doelen dienen: verantwoording afleg
gen of leren."
"De essentie is dat de cijfers worden gebruikt om bij elkaar in de
keuken te kijken en daardoor niet steeds het wiel te hoeven
uitvinden."
"Het gaat vooral om het verklaren van de verschillen tussen
organisaties, het verhaal achter de cijfers."
Gewaarschuwd en gesterkt door deze wijsheid, wordt in dit
artikel een overzicht gegeven van de leerpunten uit de
benchmark, waarbij we proberen de valkuilen te ontlopen. En
is telkens het verhaal achter de cijfers gezocht.
140
120
C 100
tf fifl
*CRJ
€40
cao
£-
4.500
4 H
3.TO
3.000
25CO
3JW
\3X>
ITO
UfirfüC
unuJ urtn
De deelnemers
De vijf deelnemers aan deze benchmark hebben elkaar min
of meer bij toeval getroffen. In diverse overleggen waren ze
samen deelnemer en het bleek dat werkzaamheden, pro
blemen en inzichten overeenstemming vertoonden. Ook
omvang en organisatie waren in voldoende mate vergelijk
baar om een benchmark kans van slagen te geven. Tabel 1
geeft een paar kerngetallen over de gemeenten; alle tabel
len zijn het gemiddelde resultaat van alle vijf deelnemers.
De vijf deelnemende gemeenten zijn overigens geen 'ge
middelde' gemeenten, zouden die al bestaan. Het aandeel
bebouwd gebied binnen deze (grotere) gemeenten is veel
groter dan bij plattelandsgemeenten. Ook zijn alle deel
nemers zogeheten 'zelfmuterende gemeenten': gemeenten
die verantwoordelijk zijn voor het beheer van een GBKN-
bestand en deelnemers in een regionaal samenwerkings
verband (RSV).
Inwoners
144.000
Particuliere huishoudens
65.500
Oppervlakte totaal (lcm2)
109
Oppervlakte land - stedelijk (km2)
44
Oppervlakte land - niet stedelijk (km2)
39
Oppervlakte water (km2)
26
Tabel 1. Kerngegevens (gemiddelde van de vijf gemeenten)
Tarieven
De werkzaamheden worden voor het grootste deel uitge
voerd door medewerkers op MBO(+) niveau, de aansturing
vindt plaats door medewerkers op HBO(+) en academisch ni
veau. De tarieven zijn per functieschaal bepaald en daaruit
zijn vier functiegroepen afgeleid (tabel 2 en grafiek 1). De
tarieven zijn integrale kostentarieven. Dat houdt in dat alle
kosten van de organisatie in de tarieven verdisconteerd
zijn: salarissen, sociale lasten, reiskosten, meetapparatuur,
meetwagens, huisvesting, hard- en software, etc. Het gewo
gen gemiddelde tarief (totale kosten gedeeld door totaal
aantal uren) komt uit op bijna 53. Daarvan vormen 33 sa
lariskosten (inclusief sociale lasten), de overige 19 bestaat
uit overhead.
Grafiek 1. Tarief en uren per functiegroep.
Functiegroep
tarief
aantal uren
LBO LBO+
48,85
1.628
MBO MBO+
53,83
4.013
HBO HBO+
66,43
531
Academisch
78,44
179
Uitbesteed
204
Totaal
6.555
Gewogen gemiddelde
52,61
Tariefsopbouw
Salariskosten
63%
Overhead
37%
Tabel 2. Tarieven
GEO-INFO 2006-2
log t MH>
LUC" VBO' HBC"
m
