'T?
Sjoerd van Meteren
In sommige boeken kun je wonen. In lijk (nog altijd) de ruimtelijke aspecten historici en geografen maar ook voor
Reizen met Herodotus vertelt Ryszard zijn van politiek, cultuur en samenle- lcartografen en geodeten, zelfs voor
Kapuscinski, de Poolse journalist en ving. "Je kunt het", zegt Schlögel, "een een groter publiek. Schlögel gaat uit-
wereldreiziger, hoe hij als jonge jour- spatial turn noemen". Hij spreekt lie- voerig in op de vraag hoe je de eenheid
nalist, die nog nooit in het buitenland ver niet van een nieuw paradigma van tijd (geschiedenis), plaats (geogra-
is geweest, door zijn chef naar Indië want nieuwe paradigma's zijn "in de fïe) en handeling (gedrag), waaruit de
wordt gestuurd. Vlak voordat hij de mode en iets voor epigonen".
geografie lange tijd lijkt te zijn wegge-
wereld intrekt, geeft ze hem een boek
dat hem niet meer zal loslaten en dat
hij meeneemt op elke reis, Herodotus'
Historiën.
Schlögel legt uit hoe het zo ver heeft vallen, kunt herstellen,
kunnen komen dat het tijdruimtecon- Hij is geen studeerkamergeleerde
tinuüm zijn ene uiteinde is kwijtge- maar iemand die er op uit trekt, de
raakt en alleen de tijdas overbleef. Hij wereld in ogenschouw neemt. Dat is
Zo'n soort boek is voor mij lm Raume verwijst naar de ouderwetse Duitse de letterlijke betekenis van de titel lm
lesen wir die Zeit, van de Duitse Erdlcunde die zich alleen bezighield Raume lesen wir die Zeit. Hij leert ons
historicus en Oost-Europa-lcenner Karl met de 'dode natuur' en natuurlijk hoe je steden en landschappen kunt le-
Schlögel. Veel onderwerpen die mij al naar de Nazi-ideologie die de begrip- zen. Hij vertelt hoe spoorboekjes, tele-
lang intensief bezighouden, komen pen 'Raum' en 'Geopolitik' voor lange foonboelcen, plattegronden en land-
hierin aan de orde. Ik heb het boek ge- tijd heeft vervuild,
lezen met de bril van een geograaf. Als
kaarten ons kunnen helpen een leven
dig, meerdimensionaal beeld van de
ik heel eerlijk ben, benijd ik mijn ge- De rivier, die ondergronds verder aardse werkelijkheid te schetsen,
schiedeniscollega's om hun lobby. Het stroomde, is weer aan de oppervlakte
gaat met het schoolvak aardrijkskunde getreden en wordt nu gevoed door Ilc denk dat de wig die wordt gedreven
nog veel beroerder dan met geschiede- meerdere bronnen. Als geestverwan- tussen geschiedenis als verplicht vak
nis maar daarover hoor ik buiten mijn ten noemt Schlögel coryfeeën als en aardrijkskunde als keuzevak scha-
eigen kring nauwelijks iemand. Mijn David Harvey, Edward Soja, Derelc delijlc is. Op één been kun je niet
vraag is: wat vinden beroepshistorici, Gregory en Alan Pred. En hij merkt op: lopen, zeiden ze vroeger. Het ligt ech-
als ze even buiten hun vak kijken, van
de teloorgang van het vak geografie?
Het is Schlögel opgevallen dat in veel
historische studies, met name in
es deutet sich langst an daR die
Raumlichlceit und Verraumlichung
menschlicher Geschichte zum Punkt
der Reorganisation, zur Neu-Konfigu-
ration der alten Disziplinen - von Geo-
ter niet alleen aan onze lobby, en het
ligt zeker niet aan ons mooie vak, het
ligt voor een groot deel aan onszelf.
Het is hoog tijd voor een geograaf met
de didactische en stilistische lcwalitei-
Duitsland, de ruimtelijke dimensie graphie bis Semiotilc, von Geschichte ten van een Geert Mak - naast de
praktische gerichtheid van een Henk
Scholten - om de onmisbaarheid van
vrijwel ontbreekt. Hij houdt daarom bis Kunst, von Literatur bis Politik -
een pleidooi voor wat de Amerikanen werden wird."
Spacing History noemen. Al tijdens Belangrijk thema in dit boek is wat hij ons vak aan te tonen,
zijn eigen onderzoek naar Moskou, het noemt "der Gleichzeitiglceit der Un- Ilc hoor het Henk Scholten nog zeggen
modernisme in St. Petersburg en het gleichzeitiglceit". Hoe moeilijk het is tijdens een bijeenkomst in Groningen
om een 'plaats', waar zoveel uiteenlo- over De Interactieve Kaart: "De geogra-
pende dingen tegelijk en naast elkaar fie aan de universiteiten floreert, al-
bestaan en gebeuren, aanschouwelijk leen onder een andere naam, namelijk
ruimtelijke informatica". Ilc ben be
nieuwd achter welke naam
Russische Berlijn van tussen de wereld
oorlogen, ontdekt hij dat een stad een
uitstekend kader is om een concreet
ruimtelijk beeld te schetsen van een te maken. Bij geschiedenis is er in feite
complexe historische periode. De stad één richting, het 'na elkaar', het lineai-
onze
zelf lijkt garant te staan voor een le
vendig en veelzijdig beeld. Het is een
pleidooi voor wat in Frankrijk heet,
histoire totale (Annales-school).
re vertelperspectief. Wil je de ruimte
lijke aspecten van de menselijke
existentie behandelen dan zul je - ook
vertel-technisch - het 'naast elkaar'
Geert Male schuilgaat.
Hier komt nog bij dat de gebeurtenis- moeten benadrukken. Hier past eer-
sen van 1989 en 11 september 2001 ons
duidelijk hebben gemaakt hoe wezen
der een stereoscopisch beeld.
Het boelc is niet alleen interessant voor
Sjoerd van Meteren,
Leraar aardrijkskunde
OSG Sevenwolden. Reacties naar:
se.vanmeteren@sevenwolden.nl
Geo-lnfo in Onderzoek en Onderwijs
Tegen het vergeten
