Wim Heijligers en
Gerard Eppink,
provincie
Zuid-Holland
n Zuid-Holland zijn heel wat natuur- en recreatiegebie
den te vinden. Uitgestrekte duinen langs de kust, bos- en
recreatiegebieden in de buurt van de grote steden, grote wa
tervlakten in de delta, graslandjes en moerassen in het
veenweidegebied. Zuid-Holland is echter ook de dichtstbe
volkte provincie van Nederland met per inwoner de klein
ste oppervlakte natuur- en recreatiegebied. Daarom moeten
we zuinig zijn op wat we hebben. Er wordt hard gewerkt om
het aantal natuur- en recreatiegebieden de komende jaren
uit te breiden.
Leidend hierbij is het streefbeeld van de Ecologische Hoofd
structuur (EHS), het landelijke netwerk van kwalitatief
hoogwaardige natuurgebieden. De EHS bestaat uit grote
wateren, bossen en natuurgebieden, onderling verbonden
door een stelsel van ecologische verbindingen. Een deel van
de EHS staat alleen nog maar als begrenzing op de kaart en
moet volgens bedoeling uiterlijk 2018 gerealiseerd zijn.
Provincies moeten de EHS concreet begrenzen in hun
streekplannen en spreken dan bijvoorbeeld van 'Provinciale
EHS' (PEHS). Dat klinkt helder, maar de praktijk is helaas
anders. De EHS en PEHS zijn containerbegrippen. Er be
staan verschillende interpretaties van waardoor verschil
lende kaartbeelden zijn ontstaan. Hierbij speelt een aantal
factoren een rol.
In de eerste plaats is er het schaalverschil. Het Rijk hanteert
in de Nota Ruimte een indicatieve weergave van de EHS
(schaal 1:1.500.000). Gemeenten trekken in hun bestem
mingsplannen de grenzen op perceelsniveau (schaal vari
eert, circa 1:5.000). Provincies zitten daar met hun streek
plannen qua schaalniveau tussenin (schaal varieert, circa
1:50.000). Uiteindelijk is het voor een juiste doorwerking
(toepassen diverse wetten) nodig dat de PEHS tot op per
ceelsniveau te herleiden is.
GEO-INFO 2006-9
Een tweede factor is dat er geen alom
geaccepteerde definitie van de EHS be
staat. De Nota Ruimte schrijft voor dat
natuurgebieden deel uitmaken van de
EHS, maar wat is dan precies een na
tuurgebied? Vergelijk voor een wille
keurig gebied de streelcplanlcaart, de
bestemmingsplanlcaart, de kaart met
eigendommen van natuurorganisaties
en de 'Nieuwe Kaart van Nederland'
maar eens met elkaar!
Tot slot is het eindplaatje van de EHS
nog niet af. Een aantal aan te leggen
gebieden moet nog begrensd worden.
Vooral in het ruimtelijk nogal dynami
sche westen verschuiven de grenzen
van de toekomstige EHS nogal eens.
Het gevolg is op zijn zachtst gezegd dat
er onduidelijkheid heerst rond de kaart
van EHS en PEHS. Hoe daar mee om te
gaan? De provincie Zuid-Holland pakt
dit probleem aan met de inzet van GIS.
Het schaalprobleem is een bekend pro
bleem; het manifesteert zich wanneer
lcaartlagen van verschillende overhe
den over elkaar gelegd worden. Helaas
kan een gemeente die een bestem
mingsplan opstelt niet even de lcaartla
gen van de 'hogere' overheden op het
bestemmingsplan projecteren om te
kijken of ze 'goed' zit. In het midden
gelaten of een provincie dat wil, zou
de provincie in haar plannen kunnen
aansluiten bij een grotere schaal. Het
is immers gemakkelijker om van fijn
naar grof te gaan, dan omgekeerd. De
basisbestanden met de PEHS van de
provincie Zuid-Holland zijn voor een
deel gebaseerd op grootschalig kaart
materiaal, die worden voor het streek
plan (handmatig) gegeneraliseerd. Met
behulp van GIS worden de 'gedetail
leerdere' lcaartlagen opgebouwd en
ontsloten.
Met GIS is het mogelijk om de stand
van zaken regelmatig aan te passen en
hiermee zo actueel mogelijk te zijn.
Nieuwe ontwikkelingen worden hier
mee snel zichtbaar. In de praktijk
blijkt er veel vraag te zijn naar de actu
ele stand van de PEHS.
De PEHS-lcaart van de provincie Zuid
Holland wordt al enige jaren op inter
net gepubliceerd. De huidige website
SaGfrEBET.
II 4
wn *Kflu\p-cnr
VffOTMV-m Ic.n
Fh.'YBi- IMi I - ill; .lil (II Mi:iIII!\I llum.UK
GIS bij provincies: de Ecologische Hoofdstructuur
384
