lcend; een soort kilometrage dus, de
eerste die gevonden is. De kaart bevat
niet alleen aan te leggen wegen; ook
ingetekend is de route van een 'Canal
du Nord projetté'.
Een tweede infrastructurele kaart, ver
vaardigd in 1892 door Hendrik Blink,
geeft de intensiteit van het scheep
vaartverkeer in Nederland weer (fig. 9).
Behalve losse kaarten, zijn ook kaarten
in boeken en tijdschriften een belang
rijke bron voor de studie van de ont
wikkeling van de thematische karto-
grafie. Als tijdschriftredacteur en zeer
vruchtbaar boelcenschrijver heeft
Blink ook mede daardoor een grote in
vloed op de popularisatie van themati
sche kaarten gehad. Op de hier behan
delde kaart wordt met in dikte en sig
natuur onderscheiden lijnsignaturen
het volume van de passerende schepen
aangegeven; de nummers naast de wa
terwegen verwijzen naar een lijst met
hun namen. De weergave in de Zuider
zee is niet helemaal bevredigend; de
cirkel geeft aan hoeveel verkeer er van
de erop uitkomende waterwegen in de
Zuiderzee komt en hoe dat weer op an
dere waterwegen aansluit; er wordt
echter ook ten onrechte een route
door gesuggereerd. Buiten dat is het
een goed overzicht van de met betrek
king tot de scheepvaartbewegingen be
langrijkste waterwegen.
Historische kaarten
Eveneens klein van omvang is tenslot
te de categorie historische kaarten. Dit
soort thematische kaarten toont ver
schijnselen of ontwikkelingen in het
verleden. De historische kaart van
Nederland uit circa 1785 van Arend
Foklce Simonsz. is daar een voorbeeld
van (fig. 10). De titel spreekt voor zich:
'Oud Nederland zo als het zelve door
de Batavieren, Marezaaten, Sturien,
Frisiabonen, Kauchen, Chamaven,
Bructeren, Menapien, Uzipeeten en an
dere volkeren oudtyds bewoond wierd,
naar de plaatsing der beste schryve-
ren'. De kaart is een reconstructie van
het Nederlandse grondgebied in de Ro
meinse tijd op basis van gegevens van
Romeinse auteurs.
Een laatste type historische kaart is
een blad van de kaart van Holland, Zee
land en West-Friesland in 1300 uit de
'Geschiedkundige atlas van Neder
land' door Anton Albert Beekman
(1854-1947) (fig. 11). De reconstructie,
die hier wordt afgebeeld, is die van
Fig. 10. Historische
kaart van
Nederland uit circa
1785 door Arend
Fokke Simonsz.
Utrecht
Universiteitsbiblioth
eek, FGW
Ackersdijck 41).
Fig. 11Detail van
een blad van de
historische kaart
van Holland,
Zeeland en West
Friesland in 1300
uit de Geschied
kundige atlas van
Nederland uit de
periode 1913-1938
door Anton Alben
Beekman (Utrecht,
Universiteitsbiblioth
eek: FGWVll.B.a.15
(Dl. I., Kaan 5)).
7\<
r*
H-
Holland, Zeeland en West-Friesland in 1300 met een globale
grondsoortenindeling en een overzicht van de op dat mo
ment in bronnen genoemde steden, dorpen en dijken. Dit
kaartfragment laat de Groote Waard zien, een gebied dat
tijdens de Allerheiligenvloed van 1421 overstroomde en
waarvan alleen het Eiland van Dordrecht behouden bleef.
Dankzij de bronnenstudie der historici is de kaart goed ge
documenteerd. Het is als zodanig een voorbeeld van nauw
gezette reconstructie, in tegenstelling tot de meer globale
vroegere pogingen.
Epiloog
De lijst van honderd geselecteerde thematische kaarten is
een 'flexibele' lijst: nieuwe ontdekkingen en interpretaties
kunnen boven water komen en tot andere inzichten leiden.
In die zin nodigt de selectie uit tot discussie en lean men zich
er eventueel tegen afzetten. Ook wat dat betreft heeft de
website een belangrijke functie bij het onderwijs en onder
zoek. Behalve de collectie thematische kaarten zijn op de
website van gedigitaliseerde kaarten van de Universiteitsbi
bliotheek Utrecht twee andere collecties te bekijken. Zo is er
een overzicht van zeventig oude topstukken uit de collectie
van de Kaartenverzameling van de Faculteit Geoweten-
schappen. Verder staan 250 bodemlcaarten van België uit de
collectie van de Bibliotheek Geowetenschappen op internet.
Voor het digitaliseringsproject heeft de Universiteitsbiblio
theek Utrecht een speciale productielijn ontwikkeld voor de
opslag en ontsluiting van gedigitaliseerd kaartmateriaal. In
de toekomst wordt de website van gedigitaliseerde kaarten
van de Universiteitsbibliotheek Utrecht dan ook verder uit
gebreid met nieuwe collecties.
i n hf.uiiiÜ
GEO-INFO 2006-10
i
v V
MXftWÈÊM
v
