De kaart is het toetje van de informatie-voorziening
ij na dagelijks komen we kaarten tegen: in de media,
onderweg, op het werk of op school. Wie maakt deze
kaarten? Hoe worden deze kaarten gemaakt? Waarom zien
deze kaarten er zo uit? In de serie 'Kaarten van alledag' wor
den de kaarten die we dagelijks tegenkomen nader be
schouwd. Deze keer: de plattegronden van Schiphol.
Edward Mac Gil-
lavry, redacteur.
M.m.vJulius Spit
Dit jaar is het negentig jaar geleden dat het eerste vliegtuig
op Schiphol landde. Inmiddels zoeken zo'n 44 miljoen pas
sagiers per jaar hun weg door het doolhof van vertrek- en
aankomsthallen, winkelcentra, grenscontroles, incheclcba-
lies en bagagebanden: onderweg naar hun bestemming. Al
leen al in juni 2006 verwerkte Schiphol 4,2 miljoen passa
giers! Het zijn niet alleen de passagiers maar ook de dagjes
mensen, voor Schiphol Plaza en het Panorama Terras, en de
mensen die de passagiers komen uitzwaaien of ophalen die
hun weg zoeken op Schiphol.
Veel reizigers komen voor het eerst of onregelmatig op een
luchthaven. Bovendien is reizen voor veel reizigers nog al
tijd een spannende onderneming waarbij de nodige stress
komt kijken. Tenslotte is de luchthaven niet alleen een
functionele doorgangsruimte maar ook een commerciële
marktplaats. De aandacht van de passagiers wordt daarom
afgeleid door reclame-uitingen van bijvoorbeeld belasting
vrije winkels, luchtvaartmaatschappijen en autoverhuur
ders. Reizigers zijn dus afhankelijk van een duidelijk en
herkenbaar bewegwijzeringsysteem om hun weg te vinden.
Plattegrond van
Aankomsthal 1 en 2.
'Maar in dit bewegwijzeringsysteem zijn kaarten slechts
het toetje van de informatie-voorziening', stelt Paul Mijlcse-
naar, 'want kaarten zijn slechts etalages, geen wegwijzers'.
Mijksenaar, oprichter van Bureau Mijlcsenaar en professor
Visueel Informatie Ontwerpen in Delft, kreeg begin jaren
negentig de opdracht om het bewegwijzeringsysteem voor
Schiphol aan te passen. Tot dan toe werd de weg gewezen
door tweetalige tekstuele aanduidingen en pijlen maar veel
reizigers bleken geen Nederlands of Engels te begrijpen.
Mijksenaar introduceerde pictogrammen maar handhaaf-
GEO-INFO 2006-10
de het systeem om de belangrijkste in
formatie dwars op de looprichting te
hangen en de overige informatie werd
parallel aan de looprichting geplaatst.
Bovendien introduceerde Mijksenaar
driedimensionale plattegronden die
een perspectivisch beeld geven. Toch
maakt Mijksenaar zich geen illusies.
Het percentage reizigers dat een kaart
kan lezen en begrijpen, is volgens hem
verwaarloosbaar: 'Kaarten laten
slechts zien wat de luchthaven aan fa
ciliteiten biedt maar kunnen een weg
wijzer niet vervangen'.
Mijksenaar (1944) studeerde industrië
le vormgeving aan de Gerrit Rietveld
Academie in Amsterdam. Hij begon als
grafisch vormgever en via het ontwer
pen en uitwerken van huisstijlen werd
hem gevraagd om ook bewegwijze
ringsystemen te ontwerpen. In 1986
richtte hij Bureau Mijksenaar op dat
gevestigd is in Amsterdam. Door de
grote projecten in de Verenigde Staten
(onder andere drie luchthavens rond
New York) werd er in 2002 een vesti
ging geopend in New York. Inmiddels
werken er zo'n twaalf mensen bij Bu
reau Mijksenaar in Amsterdam. Sinds
1996 is Mijksenaar bovendien aange
steld als hoogleraar aan de faculteit In
dustrieel Ontwerpen van de Techni
sche Universiteit Delft.
Wie de plattegrond van Schiphol be
spreekt, kan niet ontkomen aan het
hele bewegwijzeringsysteem op de
luchthaven. De plattegrond is er een
wezenlijk onderdeel van. Een belang
rijk element in het bewegwijzering
systeem is het opvallende kleurge
bruik dat in aangepaste vorm is over
genomen uit het eerdere bewegwijze
ringsysteem, ontworpen door Benno
Wissing van het bureau Total Design.
De verschillende kleuren op de weg
wijzers staan voor de verschillende
etappes tijdens het reizen. De gele bor
den met zwarte belettering zijn voor
het reizen zelf. Ze geven aan waar de
vertrek- en aankomsthal is, de pas
poortcontrole, maar geven ook infor
matie over het natransport zoals lolca-
ties van de taxistandplaatsen en de
bushaltes. De donkere borden met gele
belettering zijn voor de functionele
luchthavenfaciliteiten. Zij geven aan
waar toiletten zijn, het geldwisselkan
toor, de afdeling Gevonden Voorwer-
Kaarten van alledag
444
