tografïe, ofwel representanten te zijn Fig. 5. Vroege
van bepaalde nieuwe ontwikkelingen. bodemkaart van de
Het voert te ver om elke opgenomen provincie Groningen
kaart hier te bespreken, daarvoor uit 1837 door
wordt verwezen naar de website. Ten G. Acker Stratingh
aanzien van het scala aan thematische (Utrecht,
kaarten kan een overzichtelijlce vierde- Universiteits-
ling gemaakt worden, die weer onder bibliotheek: FGW
te verdelen is in subcategorieën: Ackersdijck 63).
kaarten van de fysieke wereld: fysi
sche kaarten (atmosfeer, waterop
pervlak, geologie en bodemkunde,
reliëf, vegetatie);
kaarten van de mensheid en haar ac
tiviteiten: sociaal-economische kaar
ten (bevolking, culturele aspecten,
economie, planologie, gezondheid);
kaarten van het verkeer en trans
port: infrastructurele kaarten;
kaarten van een reconstructie van
een ruimtelijke situatie in het verle
den: historische kaarten.
Van elk van deze vier categorieën treft
men op de website voorbeelden aan. Vol
staan wordt met het kort aanstippen
van twee voorbeelden per categorie.
Fysische kaarten
Een belangrijke fysische kaart in de
ontwikkeling, ook wereldwijd, van de
thematische lcartografie is zonder twijfel de manuscript-
kaart van het Spaarne uit 1584 door de landmeter Pieter
Bruinsz. (fig. 4). Hij tekende op de kaart een lijn in die een
diepte van bijna twee meter aangaf. Deze dieptelijn, de eer
ste ooit, begrensde als het ware de vaargeul voor dieper ge
legen schepen. Het was daarmee ook meteen de eerste toe
passing van de isolijnentechnielc. Tegenwoordig worden da
gelijks over de hele wereld miljoenen weerkaarten ver
vaardigd die van de techniek van de isolijn gebruikmaken.
Een tweede voorbeeld in de categorie fysische kaarten is de
vroege bodemkaart van de provincie Groningen uit 1837
door G. Aclcer Stratingh (fig. 5). Op deze kaart wordt de ver
spreiding van de grondsoorten aangegeven. De kleuren zijn
met de hand aan de kaart toegevoegd en het bijzondere is
dat ze geleidelijk in elkaar overgaan. Dat is ook meer in over
eenstemming met de werkelijkheid, dan bij een contour van
de ene bodemsoort direct in een andere over te gaan.
Sociaal-economische kaarten
Noemenswaardig in de categorie sociaal-economische kaar
ten, wat overigens de meest omvangrijke categorie is, is
vooral het uitbreidingsplan van de stad Utrecht uit 1921
(fig. 6). Deze fraaie planologische kaart is vervaardigd door
de gemeente Utrecht onder directie van L.N. Holsboer, di
recteur van Gemeentewerken, terwijl architect H.P. Berlage
als adviseur optrad. Volgens de Woningwet van 1901
moesten gemeenten uitbreidingsplannen vervaardigen.
Voor Utrecht kwam dat in 1920 gereed. Het plan bleek in be
langrijke mate door nieuwe verkeersmiddelen bepaald: we
gen, een vliegveld en industriehavens. Er was een ringweg
GEO-INFO 2006-10
