3D geo-informatie is steeds beter in te winnen en te verwerken.
Bovendien zijn technieken beschikbaar om 3D geo-informatie te
visualiseren en te bevragen. De volgende stap is het toepassen van
deze driedimensionale informatie in applicaties met een
duidelijke 3D component zoals overstromingsmodellen, geluids
modellering en ruimtelijke modellering. Een beter inzicht in de
werkelijkheid is vaak de toegevoegde waarde. Hierdoor kunnen
natuurlijke en artificiële processen beter worden gevolgd en
beheerst. Maar het gebruik van 3D geo-informatie is niet alleen
Dr.J. Stoter,universitair hoofddocent Ceo-
information processing, ITC, Enschede
Drs. L Bijl, planologisch jurist bij Bij lad vies
en specialist in ondergrondse ordening
gen geschetst bij het vervaardigen van 3D bestemmingsplannen
afhankelijk van beschikbare technieken. In dit artikel worden aan adviesbureaus zijn gevraagd om een
prototype te vervaardigen van een fic-
de hand van een uitgevoerde pilot dilemma's en oplossingsrichtin- tief 3D bestemmingsplan. De volgende
stap is dat bestemmingsplanmakers
aan de slag gaan om, aan de hand van
de uitgewerkte voorbeelden, de aan
dachtspunten en de aanbevelingen, 3D
bestemmingsplannen op te stellen. Dat
gebeurt momenteel in de vervolgpilot
GOO (Gebiedspilots Ondergrondse Or
dening, www.vrom.nl/ondergrond). In
deze vervolgpilot worden voor drie ge
bieden (Utrecht, Arnhem en Enschede)
3D bestemmingsplannen opgesteld om
het gehele proces in beeld te brengen.
De resultaten van de prototypen van de
eerste pilot zijn mede tot stand geko
men door deze te bespreken in een be
geleidingsgroep. Deze groep, waaron
der de auteurs van dit artikel, bestond
voornamelijk uit planologen en be
leidsmedewerkers van VROM.
oor de toenemende druk op de ruimte wordt de derde di
mensie steeds belangrijker in de Nederlandse ruimtelijke
ordening. Denk bijvoorbeeld aan de aanleg van tunnels, lei
dingenzones, waardevolle onderwaterbodems, warmte-, kou
de- en gasopslag, enz. De ruimtelijke ordening ziet zich dan
ook steeds vaker gedwongen om expliciet rekening te houden
met de ondergrond als de derde dimensie. Het rapport 'On
dergrondse Ordening' [COB, 2004] is geheel gewijd aan deze
problematiek. Het rapport onderscheidt verschillende func
ties van de ondergrond: de transportfunctie, de draag- en ver-
blij fsfunctie, de bergingsfunctie, de productiefunctie en de
archieffunctie. Deze functies zouden moeten worden gefor
muleerd in beleid om tegen elkaar te worden afgewogen en
recht aan elkaar te doen. In het COB-rapport wordt geconclu
deerd dat dit in de ruimtelijke ordeningspraktijk vaak niet of
onvoldoende gebeurt. In de ondergrond geldt daarom het
principe 'wie het eerst komt, die het eerst maalt'.
Vanwege de groeiende aandacht voor het 3D aspect van
ruimtelijke ordening en omdat de techniek inmiddels ver
genoeg is gevorderd om 3D bestemmingsplannen te overwe
gen, heeft het ministerie van VROM vorig najaar een pilot
gestart. Het doel van deze pilot was om bestemmingsplan
makers die geconfronteerd worden met de ondergrond bij
het bepalen van het ruimtelijk beleid een handvat aan te rei
ken en te bevorderen dat de ondergrond wordt geordend.
Omdat de ondergrond niet los gezien kan worden van wat
er boven de grond gebeurt, is in deze pilot van 3D bestem
mingsplannen gekozen om de ondergrond en de boven
grond integraal mee te nemen. Drie stedenbouwkundige
Het bestemmingsplan
Bestemmingsplannen zijn belangrijke
instrumenten voor de ruimtelijke orde
ning van Nederland. Een bestemmings
plan regelt het gebruik van grond en
opstallen voor ontwikkeling en beheer.
Hiertoe worden de gronden in het plan
opgenomen en worden er bestemmin
gen aan toegewezen. De wijze van uit
voering staat er niet in beschreven. De
bestemmingen worden in een bestem
mingsplan verbeeld op een (2D) plan-
lcaart. Door aan een gebied een bestem-
GEO-INFO 2006-12
Pilots eerste aanzet tot driedimensionale p l a n v i s u a l i s at i e
3D bestemmingsplannen, dilemma s bij
het bestemmen van de ondergrond
