nigingen op de overheidsuitgaven leid
de ertoe dat veel organisaties hun digi
tale bestanden aan derden ter beschik
king gingen stellen.
Omdat in Nederland, maar ook in veel
andere Europese landen, een nationale
regie ontbrak, hebben alle organisaties
hun eigen beschikbaarheids- en prijs
beleid bepaald. Dit heeft geleid tot een
wirwar aan regelingen en voorwaar
den voor gebruik van geo-informatie
door anderen. Op dit moment bevin
den we ons in een situatie waarbij het
geo-informatieverstrekkings- en ge-
bruiksbeleid verworden is tot een on
overzichtelijke kluwen van beperkende
voorwaarden, onduidelijk prijsbeleid,
digitale uitsluiting en optimalisatie
van deelbelangen en suboptimaal
maatschappelijk gebruik. Deze situatie
is overigens niet uniek voor Nederland
maar komt in veel landen voor.
Vanaf het begin van deze eeuw ervaren
steeds meer burgers, bedrijven en over
heidsorganisaties de problemen van
de gegroeide situatie. Veel maatschap
pelijk noodzakelijke koppelingen tus
sen geo-datasets, bijvoorbeeld bij ram
penbestrijding, kunnen niet snel wor
den gemaakt, er worden forse
transactiekosten gemaakt bij het rege
len van toegang tot de geo-informatie
en kansen op economische ontwikke
ling blijven onbenut.
De verandering" van de huidige gegroei
de situatie is niet eenvoudig. Veel orga
nisaties en bedrijven hebben hun posi
tie binnen de huidige gegroeide situa
tie ingenomen en hebben belang bij
het handhaven van de status quo. Zo
hebben de commerciële leveranciers
van wegeninformatie belang bij het 'in
house only' gebruik van het Nationaal
Wegenbestand Bestand (NWB) door het
ministerie van Verkeer en Waterstaat.
Een poging van minister Van Boxtel
een aantal jaren geleden om de situa
tie te veranderen, is vastgelopen in het
stevig verzet van gevestigde instituties.
Ondanks de complexiteit en inertie
van de gegroeide situatie, worden op
nieuw pogingen ondernomen om tot
een systeemverandering te komen.
Op 21 november 2006 is de Europese
INSPIRE directive aangenomen. Deze
directive voorziet op termijn in een gro
tere toegang van burgers en overheden
tot geo-informatie.
In Nederland ontfermt het interdepartementale GI-beraad
zich over een nieuw geo-informatiebeleid en het ministerie
van Verkeer en Waterstaat wil, geheel in lijn met de traditie
en cultuur van dit ministerie, tot concreet handelen over
gaan. Rijkswaterstaat heeft in principe besloten om een
aantal van haar bestanden vrij ter beschikking te stellen
aan de samenleving. Ter onderbouwing van dit besluit
heeft Rijkswaterstaat Adviesdienst Geo-informatie en ICT
(AGI) twee achtergrondstudies laten verrichten. Eén op het
vlak van juridische- en economische gevolgen [Welle Don
ker, 2006] en één op het vlak van de maatschappelijke effec
ten. In dit artikel worden de maatschappelijke effecten van
deze stap verkend.
Ontwikkelingen in de maatschappij en van het
geo-informatiewerkveld
Veel van de ontwikkelingen in de maatschappij en binnen
het geo-informatiewerkveld zijn autonoom maar hebben
invloed op het overheidsbeleid ten aanzien van het be
schikbaar stellen van geo-informatie [Bregt, 2006]. In fig. 1
is dit weergegeven als 'krachten' die aan de beschikbaar
stelling van geo-bestanden trekken. Sommige zijn behou
dend en houden de beweging" naar vrij beschikbare geo-in
formatie tegen. Deze worden veroorzaakt door het belang
van macht en invloed en zorgen over inkomsten en geld.
Ook bestaan er juridische, technische en organisatorische
barrières (de middellijn in de grote cirkel van fig. 1) die ge
slecht moeten worden om van beschermde gegevens naar
vrij beschikbare gegevens over te kunnen gaan [Welle Don
ker, 2006 en Van Loenen et al., 2006A]. Dit artikel be
schrijft welke kansen en bedreigingen er zijn als bestan
den (kleine cirkels in figuur 1) vrij beschikbaar komen (on
derste deel van de grote cirkel). De analyse is gebaseerd op
een relevante subset van door ons gekozen bestanden
maar kan ook vertaald worden naar de volledige set geo-
bestanden van de overheid (weergegeven door kleine cir
kels met stippelrand in fig. 1).
Fig. 1. Het krachten
veld rond het vrij
beschikbaar stellen
van geo-informatie.
1
Projectaanpak
Om inzicht te krijgen in de mogelijke kansen en bedreigin
gen die ontstaan voor 'de maatschappij' zijn twee sporen ge
volgd. Ten eerste is een projectteam van geo-informatie-ex-
perts samengesteld dat een methodiek heeft vastgesteld
waarmee een bredere groep belanghebbenden bevraagd
kan worden op bun verwachtingen. Als onderdeel van deze
O
.E
a>
O
Maatschappelijke ontwikkelingen
Macht en invloed
Inkomsten en
Kennis
Integratie
economie
overschrijdend
ontwikkeling
Gebruik
gestuurd
E-government
Digitalisering
publiek
technologie
Popularisering
geo-inlormatie
GEO-INFO 2007-1
