Het dilemma van de
5ie breedtegraad
Geo-Info in Praktijk
Dwars door het centrum van Sittard
loopt de 51e breedtegraad, noorder
breedte uiteraard. Op zich is dat niet
zo bijzonder; een heleboel grotere en
kleinere steden liggen op diezelf
de breedtegraad; o.a. Brussel, Calais,
Southampton en Calgary. Al die plaat
sen liggen op de aardbol 51 graden ten
noorden van de evenaar.
Voor één van de gemeenteraadsleden
was die geografische ligging van Sit
tard op de aardbol aanleiding om aan
het College van B&W voor te stellen die
51e breedtegraad op een aantal plek
ken in de stad zichtbaar te laten ma
ken. Bij rondleidingen door de stad
zou dat voor de stadsgidsen aanleiding
zijn om te wijzen op een aantal mar
kante gebouwen die in het historische
centrum precies op de 51e breedte
graad liggen. Tevens zou dit bijdragen
aan een beter geografisch besef van de
positie van Sittard op de aardbol.
Zo kwam de vraag bij mij om die mar
kering van de 51e breedtegraad daad
werkelijk te realiseren. In de openbare
ruimte zou ik op een paar plaatsen
stukken van die breedtegraad uitzet
ten en met klinkers, van een afwijken
de kleur, laten markeren.
Op de kaart koos ik een paar plekken
uit. Via de bekende conversie-formules
in de Handleiding voor de Technische
Werkzaamheden van het Kadaster
(HTW) heb ik van een aantal geografi
sche coördinaten (breedte constant op
51 graden) de RD-coördinaten bere
kend. Ter controle heb ik die punten op
een topografische kaart geprikt en be
keken of ze inderdaad samenvallen
met de 51e breedtegraad op de topogra
fische kaart (1:25.000). Daarmee had ik
de berekening gecontroleerd en Icon de
51e breedtegraad worden uitgezet.
Voordat we daaraan begonnen, contro
leerde ik ook nog op een aantal pun
ten de coördinaten met mijn 'hand
held' GPS. Tot mijn schrik leverde die
controle een heel ander beeld op. De
met GPS gemeten punten heb ik ook
op kaart gezet en toen bleek dat de
GPS-punten allemaal op één lijn lagen
globaal 110 meter ten noorden van de
51e breedtegraad die op de top-kaart
staat aangegeven. Dus had ik toen
twee lijnen op een afstand van 110 me
ter die de 51e breedtegraad konden
zijn.
Mijn constatering heb ik aan de Rijks
driehoeksmeting (RD) van het Kadaster
voorgelegd. Hun eerste reactie was:
'dat kan niet, dan is er wat fout ge
gaan'. Voor de zekerheid heb ik de be
rekening nog eens nagekeken en de
GPS-metingen herhaald maar de resul
taten werden er niet anders door. Bij
mijn tweede contact met de RD was
hun reactie genuanceerder. Het zou
kunnen dat het geconstateerde ver
schil kwam doordat vroeger de geogra
fische coördinaten niet zo heel precies
bepaald waren. Met andere woorden:
de geconstateerde verschillen zijn wel
licht toe te schrijven aan de meer be
trouwbare positiebepaling via de satel
lieten dan wat vroeger met landmeet
kundige instrumenten mogelijk was.
Leg dat maar eens uit aan al degenen
die een heilig vertrouwen hebben in
ons vakgebied. En dat wordt zeker niet
gemakkelijker met de uitleg over coör
dinatenstelsels en projectiemethoden
die verschillend zijn voor Nederland
(RD) en voor Europa (ETRS). Volgens de
Rijksdriehoeksmeting is 'de bereke
ning in ETRS89 praktisch gelijk aan
het door GPS gebruikte WGS84. Dat de
Topografische kaarten een ander grid
hebben komt omdat die nog steeds uit
gaan van de oude RD-projectie. De mi
litaire variant van die topografische
kaarten hebben wel al het grid aange
past aan WGS84. Ook de gewone topo
grafische kaarten zullen aangepast
gaan worden. Wanneer dat gaat gebeu
ren is nog niet bekend'.
Harry Aiers
Ondertussen zit ik nog steeds met het
dilemma welke 51e breedtegraad ilc in
Sittard zal aangeven. Als ik de 51e
breedtegraad uitzet, zoals die op alle
kaarten staat, dan kan ik wachten op
reacties van wandelaars met GPS-jes
die vaststellen dat in Sittard de 51e
breedtegraad foutief is uitgezet.
Zet ik de lijn echter uit conform de
GPS-metingen dan krijg ik de huidige
kaartgebruikers en historici op mijn
nek want dan liggen al die bijzondere
gebouwen in het historische centrum
ineens niet meer op de 51e breedte
graad. Zij zullen mij aantonen, met de
kaart in de hand, dat de 51e breedte
graad dwars door een aantal bijzonde
re gebouwen loopt en dus niet 110 me
ter noordelijk.
Ja, ik kan natuurlijk allebei de lijnen
uitzetten en proberen het verhaal uit
te leggen. Dat zal niet gemakkelijk zijn.
Tot nu toe heb ik de 51e breedtegraad
in Sittard-Geleen nog niet uitgezet.
Misschien moet ik maar wachten op
de aangepaste topografische kaarten
met het nieuwe grid op basis van GPS-
coördinaten. Daarop zal de 51e breed
tegraad afwijkend staan afgebeeld. Na
deel is dat dan die markante gebou
wen in het centrum van Sittard niet
meer op de 51e breedtegraad zullen
liggen en daar ging het juist om.
Harry Alers,
Geo-informatie gemeente Sittard-Geleen
E-mail: Harry.Alers@sittard-geleen.nl
CEO-INFO 2007-2
