Hoogheemraadschap AGV pronkt met drukkersstenen
Dankzij enthousiasme van archivaris Jan Blom
Adri den Boer,
II redacteur
Het hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht be
waart een complete set van vier lithografische stenen
uit 1898 die uniek is in Nederland. Soortgelijke stenen
zijn bijna allemaal verloren gegaan en daarom tegenwoor
dig uiterst zeldzaam. Drukkerijen bewaren bij uitzonde
ring nog wel stenen, zoals bij Joh. Enschede. De stenen la
ten zien met hoeveel zorg in het verleden kaarten ge
maakt werden die betrouwbaar moesten zijn voor het
bestuur en andere betrokkenen bij het waterbeheer. Het
maken van kaarten past in een lange traditie bij water
schappen tot de komst van de waterstaatskaarten van de
Topografische Dienst. In de archieven zijn daarvan nog
vele voorbeelden te vinden. Een deel is tegenwoordig ook
digitaal voorhanden.'
Zo leidt de website www.agv.nl een tekst in over de vier in
2005 gerestaureerde stenen, thans geplaatst op de tiende
verdieping in de nieuwbouw van Amstel, Gooi en Vecht
(AGV) aan de Spaklerweg 16 te Amsterdam. Ook het Tijd
schrift voor Waterstaatsgeschiedenis 15 (8-2006) geeft dit zo
door in haar mededelingenrubriek 'Peilingen'.
De vier stenen van
Amstelland, 1898. (fo
to's AGV)
Etui en één van de
vier kaartbladen van
Amstelland, 1898.
Kanttekeningen
Bij alle waardering voor de zorg zijn bij
deze tekst zijn toch twee kanttekenin
gen te maken: er zijn gelukkig nog wel
wat meer van die stenen bewaard en ook
dit waterschap zette de eigen kaartpro
ductie voort na de komst van de Water-
staatslcaart, die van 1865-1992 werd uit
gegeven door Rijkswaterstaat. In 1869
was de Waterstaatskaart van heel Noord
Holland al klaar (Blauw, 2003|! De eigen
kaart van Amstelland van 1898 kan dus
mede een representatief doel hebben ge
had. Ook het hoogheemraadschap van
Schieland liet zo bijvoorbeeld in 1928
nog een eigen kaart met familiewapens
maken [Hameleers, 1985]. Wat de unici
teit van zelfs alleen kartografische litho
grafische stenen betreft, past ook een
kanttekening. Acht van zulke stenen van
kaarten van de Over-Betuwe bevinden
zich in het Nederlands Steendrukmuse-
um te Valkenswaard. De Topografische
Dienst Kadaster te Emmen koestert nog
zo'n zeventig tot tachtig exemplaren in
het archief, voornamelijk van de kaar
ten 1:25.000, 1:50.000 en 1:200.000. En
kele fraaie exemplaren liggen daar in de
vaste expositie, waar ook de landmeet
kundige instrumenten staan. (Juist in
2005 prijkte niet alleen een lithografi
sche steen maar ook een transportkarre
tje daarvoor op de Kadasterkalender.)
Rijkswaterstaat AGI te Delft heeft min
stens een steen van een blad van de
Rivierkaart als tafelblad in een depot (de
Meetkundige Dienst pronkte er ooit mee
in de hal).
GEO-INFO 2007-2
