175 jaar Kadaster
Serie: 175 jaar Kadaster (i)
\/erzoelc: 5c
nri
nrijt in d
ried
uizend
woorden 0
egesc
j
med
emsen
de ontwikkelingen van het Kadaster. In te leveren binnen
enkele werkdagen, die grotendeels al zijn volgepiand met
andere dingen Ja, dan ben je aangewezen op je geheugen en
wat toevallige documenten die je binnen handbereik hebt.
Terwijl ik maar een kwart van die 175 jaar bij het Kadaster heb
meegemaakt. Dat moet bescheiden maken, ook wat de
verwachtingen die de lezer moet hebben betreft. Dit artikel
geeft een blik in de totstandkoming van het Kadaster, de
voorgeschiedenis en een greep uit belangrijke ontwikkelingen.
Doorgaans wordt aangenomen dat het Kadaster operati
oneel was per 1 januari 1832. Dat is niet juist. Bij wet
van 2 januari 1832, Stb.l. werden de berekeningen voor de
grondbelasting gebaseerd op de uitkomsten van de kada
strale opmetingen. Dat was wat voorbarig want het Kadas
ter was toen nog niet gereed. Daarom werd bij wet bepaald
dat de eigenaren bezwaar mochten maken tegen de grond
belastingaanslagen gedurende 1832. Bij wet van 31 decem
ber 1832 werd die termijn zelfs verlengd tot 30 juni 1833.
Per 1 januari 1833 zouden de plans, aanwijzende tafels en
perceelsgewijze legger wel zijn vastgesteld. Bij koninklijk
besluit van 5 oktober 1832, nr. 25, werd de Minister van Fi
nanciën echter reeds gemachtigd om voor de grondbelas
ting uit te gaan van een volwaardig kadaster per 1 oktober
1832. Dat geldt niet voor Limburg: door de staatkundige
troebelen werd het kadaster daar pas in 1842 ingevoerd. We
kunnen 1 oktober 2007 dus tot officiële jubileumdatum
uitroepen.
De herkomst van de naam 'kadaster' is niet geheel duide
lijk. Uit de mogelijkheden noem ik er twee. Via het Franse
'cadastre' kan het afkomstig zijn van het Latijnse cata-
strum, dat grondbeschrijving betekent. Of het heeft te ma
ken met het Byzantijns-Griekse Katastichon, dat lijst bete
kent (kata van boven naar beneden; stichon rij, gelid).
De grondadministratie vóór 1832
Al in de vijftiende eeuw waren er registers van grond en
huizen ten behoeve van de verponding, een soort grondbe
lasting. Onder Karei V kwam er nieuwe regelgeving waarbij
nieuwe registers werden vastgesteld, de kohieren. Zij func
tioneerden van 1515 tot 1632. In 1632 kwam een nieuw sys
teem gebaseerd op aangifte van de eigenaar, gevolgd door
schatting. Toen werden ook de wijzigingen in de rechtstoe
stand in de kohieren bijgehouden. Deze kohieren werden
voor de huizen vernieuwd van 1730 tot 1732. Dit systeem
jaar Aad aster
bleef in stand tot de Bataafse Repu
bliek (1795). De grondwet van 1798
schreef een grondbelasting voor vol
gens een nieuw stelsel, maar tot uit-
Voering Watt M Mét. Dat blééf zo
tot de wet van 14 juli 1805 van Koning
Lodewijk. Die wet regelde een grond
belasting van 0,5% of 1% van de waar
de van de grondeigendommen. De uit
voering riep veel bezwaren op. Om
daaraan tegemoet te komen, werd het
stelsel van de eigen aangifte vervan
gen door het voorschrijven van een al
gehele opmeting en taxatie van alle ei
gendommen in het koninkrijk. Het
werd met voortvarendheid aangepakt.
Overal werden brigaden van zeven a
tien man actief die de metingen uit
voerden onder leiding van een land
meterverificateur. Het land werd ver
deeld in 111 districten waarvan op 1
oktober 1811 er 64 grotendeels gereed
waren, terwijl in 47 districten nog
niets was gedaan. Ook dit werk mis
lukte dit keer door de wisseling van de
regeringsvorm. Het koninkrijk werd
opgenomen als onderdeel van het
Franse Keizerrijk en daarmee verviel
de bestaande wetgeving. Daarvoor
kwam de complete Franse wetgeving
in de plaats, waaronder de 'Recueil
Méthodique des Lois, Décrets, Régle-
ments, Instructions et Décisions sur le
Cadastre de la France'.
Invoering kadaster
Het kadaster werd in de Nederlanden in
gevoerd bij Keizerlijk decreet van 21 ok
tober 1811, Bulletin des Lois 397/7340.
Het werk begint in 1811 en wordt per ge
meente uitgevoerd. Eerst wordt de be
grenzing van een gemeente vastgesteld.
Dat gebeurt doordat de landmeter, de
burgemeesters van de betrokken ge
meenten en wat plaatselijke deskundi
gen een rondgang langs de gemeente
grens maken. De landmeter maakt daar
van een proces-verbaal op waarin de
loop van de grens wordt beschreven. De
ze processen-verbaal zijn nog aanwezig
en geven in sommige gevallen antwoord
op de vraag waar de huidige gemeente
grens loopt. Daarna wordt over het
grondgebied van de gemeente een net
van aansluitende driehoeken bepaald
waarbij zoveel mogelijk de torenspitsen
en andere markante punten worden op
genomen. Het gebied van een gemeente
wordt onderverdeeld in secties, aange-
1
1
1
17"!
L >.J
CEO-INFO 2007-3
