voegd. Deze taak kreeg nog meer betekenis door de invoe- Fig. 3. Kadastrale
ring van de Wet op het notarisambt in 1842. Daarin werd kaart: oud en nieuw.
bepaald dat in alle akten die in de openbare registers moes
ten worden ingeschreven, het onroerend goed met zijn ka
dastrale aanduiding moest worden vermeld. Hierdoor werd
het kadaster een inlicht ingenbron voor de zakelijke rechten
op de grond. Deze taak heeft de fiscale doelstelling eerst
overvleugeld en op den duur vervangen.
Ook vóór 1 oktober 1838 bestonden al openbare registers.
Krachtens de Code Napoléon werden in ons land vanaf 1
maart 1811 openbare registers gehouden voor hypotheken
en schenkingen. Eigendomsoverdrachten kwamen volgens
het Franse recht tot stand door het sluiten van de overeen
komst. Later, in 1824, werd de overschrijving van akten van
levering ook verplicht, doch dat was louter uit fiscaal oog
punt. Van 1811 tot 1838 bestonden de openbare registers uit
een dagregister, registers waarin de akten letterlijk werden
overgeschreven en wat naamlijsten. Bij het Kadaster in Am
sterdam waren deze registers nog aanwezig toen ik er be
waarder was (1992-1998).
Loterij
Met ingang van 1 januari 1826 werden de taken rond de
openbare registers en het kadaster organisatorisch al sa
mengevoegd op het departement van Financiën. Beide ta
ken ressorteerden onder het hoofdbestuur van de registra
tie en de loterijen. De Staatsraad in buitengewone dienst,
J.P.E. Gericke, werd daarmee de verre voorganger van Dori-
ne Burmanje de huidige voorzitter van de Raad van Be
stuur van het Kadaster. Het is trouwens niet de laatste keer
geweest dat de loterij en het Kadaster op één hoop werden
gegooidToen hel Kadaster per 1 juli 1970 loskwam van de
Belastingdienst, werd het Kadaster samen met het Rijksin
koopbureau, de Staatsloterij en de Dienst der Domeinen sa
mengevoegd tot één Directoraat-generaal, onder leiding
van D.A.P.W. (Daan) van der Ende!
In 1839 wordt de organisatie van het Kadaster en de Hypo-
theekbewaring ook feitelijk samengevoegd. Nog lange tijd
loopt de samenwerking tussen kadas
ter en openbare registers stroef maar
uiteindelijk loopt het geolied (lees: ge
olied).
Schepen en luchtvaartuigen
Het in 1838 ingevoerde Wetboek van
Koophandel bepaalde dat de levering
van schepen geschiedde door over
schrijving van de akte in de 'daartoe
bijzonderlijk bestemde openbare regis
ters'. Dat gold ook voor scheepshypo-
theken. De in 1838 ingevoerde scheeps-
boekhouding bleef bestaan tot 1 fe
bruari 1927. Een herziening van het
Wetboek van Koophandel leidde tot
een nieuw scheepsregister. Sinds 1959
wordt ook een registratie voor lucht
vaartuigen bijgehouden. Het Kadaster
is dus actief, te land, ter zee en in de
lucht.
Na 1832
De eerste honderd jaar na 1832 veran
dert er niet veel. Op grond van de let
terlijke bewoordingen van het Burger
lijk Wetboek worden de akten overge
schreven in de openbare registers. Zo'n
Lweehonderdvijftig mensen verdienen
daar hun brood mee en worden per re
gel betaald. Als later (1948/1949) de wet
wordt gewijzigd en de notaris zelf een
afschrift van de akte moet meeleveren,
leidt dat tot veel protesten bij het nota
riaat. Vele notarissen moeten een
Schrijfmachine aanschaffen en een ty
piste. Het Kadaster zelf blijft de kroon
tjespen trouw. De eerste kritiek van
mijn chef bij het Kadaster- betrof het
feit dat ik met een balpen schreef! Om
mijn loopbaan niet bij voorbaat te la
ten mislukken, ben ik toen met een
goede vulpen gaan schrijvenAfschrif
ten van kaarten worden gemaakt door
ze met potlood op glazen platen met
lichtbakken over te tekenen en daarna
in inkt te zetten. Nog in de zestiger ja
ren van de twintigste eeuw wordt de
inkt zelf gewreven De meetarbeiders
worden per dag gehuurd; 's zaterdags
komen ze beleefd vragen welke dagen
zij de komende week mogen werken.
Uit sociale overwegingen worden er
soms jongere landmeters hartje winter
naar buiten gestuurd om zogenaamd
te meten. Ook in de winter moesten de
meetarbeiders - en hun gezinnen! -
namelijk eten. Door de afwezigheid
van rekenmachines moest men reke
nen met logaritmen en alles uitschrij
ven op standaardformulieren. Om jon
ge mensen voor uitzending naar Duits-
O ert-
j( &nhetr* Éfjj'i /PM:
W/<- ti'*fcn-*Uf /r -, i//ftrfm/.
GEO-1NFO 2007-3
