wordt (zie: kaarten.library.uu.nl). De Nederlandse schoolwand-
kaart bleef vasthouden aan zijn traditionele rol als overzichts
kaart, geschikt als illustratiemateriaal bij de aardrijkskunde
les en als overhoringsmiddel van de regionaal ingedeelde
lesstof, en kon de 'thematisering' van het aardrijkslcunde-
onderwijs na circa 1960 niet goed volgen. Zijn huidige rol is
daardoor, in vergelijking met de letterlijk en figuurlijk centra
le positie die hij zo'n honderd jaar geleden innam, vrij margi
naal geworden. 'Het oude ruimt het veld, door 't nieuwe weg
gedreven' (Lucretius, 3,977). H
Literatuur
Dit artikel is een bewerking van het gedeelte over themati
sche kartografie in het boek 'De wereld tussen twee
stokken', een uitgave van antiquariaat 'De wereld aan de
wand' (www.wereld aandewand.nl).
Bakker, H. de, G. Ebbers en C. Hamming, Dr. W.C.H.
Staring: Een beknopte beschrijving van zijn aardkun
dige kaarten en van zijn woongebied. - In: Boor en Spade
20(1981), p. 44-45.
Baren, J. van, et al.. Geografische bijzonderheden, [gedenk
boek ter gelegenheid van de 70e verjaardag van R.
Schuilingj. - [Groningen, 1924]. - Voorbericht.
Brink, L.E.S. en L.M.A. Holl, De wereld tussen twee stokken:
De geschiedenis van de Nederlandse schoolwandkaarten. -
Nijmegen, 2005.
Diessen, J.R. van, F.J. Ormeling et al.. Grote atlas van
Nederlands Oost-Indië. - Zierilczee, Utrecht, 2004. - Tweede
editie, p. 458-459.
Egmond, M. van en F.J. Ormeling, Thematische kartografie
van Nederland op internet. - In: Geo-Info 3 (2006),
p. 408A14.
Homan, H.J.A., C. Koeman en J.W.H. Werner, Het beeld der
aarde: De Nederlandse schoolatlas 1880-1940. - Alphen aan
den Rijn, 1985. - p. 20.
Koeman, C., Symbolen op een tweetal produktenkaar-
ten in een Nederlands aardrijkskundeleerboek uit 1801.
- In: Caert-Thresoor 2 (1983), p. 22-23.
Ormeling, F.J. en R.J.F.M. van der Vaart, Biografie van de
Bosatlas (1877-heden). - Groningen, 2005.
Ormeling sr., F.J., Mijlpalen in de ont-wikkeling van de
schoolatlas. - In: Geografie Educatief 8 (1999), 3, p. 25.
Robinson, A.H., Early thematic mapping in the history of car
tography. - Chicago, London, 1982.
Salistschew, K.A., Einführung in die Kartographie. - Gotha,
Leipzig, 1967. - Deel I, p. 90.
Vermooten, W.H., De mens in de geografie. - Assen, 1941. -
p. 117-125.
Zondervan, H., Aanschouwelijkheid bij het aardrijkskun
dig onderwijs. - In: Vragen des Tijds 22 (1896), p. 260.
Samenvatting
Thematische verschijnselen in de Nederlandse
21 schoolwandkaarten
k Dit artikel geeft een overzicht van de in de negentiende en twintigste
eeuw verschenen aardrijkskundige Nederlandse schoolwandkaarten
n s met een duidelijk thematisch karakter. Schoolwandkaarten metfysi-
S sche thema's zijn slechts mondjesmaat uitgegeven, en bleken com
mercieel gezien weinig succesvol. Sociaal-economische thema's worden
vaker op schoolwandkaarten aangetroffen.
De economische onderwerpen overheersen
daarbij, als gevolg van de opkomst van de
economische geografie in Nederland na circa
1900. In tegenstelling tot de schoolatlas, waar
thematische kaarten vanaf circa 1960 de bo
ventoon voeren, bleek de schoolwandkaart
minder geschikt voor het weergeven van het
grote aantal thematische verschijnselen. Dit
is wellicht de belangrijkste oorzaak van het
sterk teruggelopen gebruik van schoolwand
kaarten.
Summary
Thematic phenomena on Dutch
educational wall maps
An overview is provided of educational wall
maps depicting thematic phenomena, that
were published in the Netherlands during
the nineteenth and twentieth century. Edu
cational wall maps depicting physical
themes were published scantily and were not
very profitable. Socio-economic themes are
more often depicted on educational wall
maps. Economic themes prevail, reflecting
the introduction of economic geography in
the Netherlands in the 1900s. Although the
matic maps have played an important role
in school atlases since the 1960s, educational
wall maps appeared to be less suitable for
depicting the broad range of thematic phe
nomena. This is the likely cause of the dimi
nishing application of educational wall
maps in the geography curriculum.
Résumé
Les données thématiques sur les cartes
scolaires murales néerlandaises
Dans eet article on donne un aper<;u des car
tes scolaires murales néerlandaises thémati
ques du 19ième et 20ième siècle. Les cartes
physiques se font rares, sans doute paree que
commercialement non-rentables. On retrouve
plus facilement des cartes socio-économiques.
Les sujets économiques dominent, suite au
développement de la géographie économique
aux Pays-Bas a partir de 1900. A l envers des
atlas scolaires, oü les cartes thématiques do
minent a partir de 1960, ceci n a pas été le
cas pour les cartes scolaires murales. Elles se
prêtent moins bien a la représentation de
grand nombre de données thématiques. Ceci
est sans doute a l origine du reeul de l em-
ploi des cartes murales.
"S
GEO-INFO 2007-4
