Geo-Info in Onderzoek en Onderwijs
De doos van Pandora
Ramon Hanssen
Ik word er erg ongelukkig van. Er was
een tijd, het zal zo rond 1994 geweest
zijn, dat email nog vooral een fantas
tische uitbreiding van de gebruikelijke
communicatievormen was. Ik zocht
schoorvoetend contact met collega's
aan de andere leant van de oceaan. Een
mailtje terug was een feest, waar ik 's
avonds thuis enthousiast over vertelde.
Het leek, denk ilc, een beetje op het
gevoel wanneer je nu de aarde eens
nauwgezet bekijkt met Google Earth:
euforie, fantastisch, wat een verbete
ring in inzicht in vergelijking met die
Bosatlas! Email kende ook zo'n tijd van
euforie. De verbeteringen spraken voor
zich: relatief laagdrempelig contact
(zonder archaïsche aanhef, rechts uit
gelijnde datum en hoogachtende af
sluiting), meer to-the-point, meteen op
de plaats van bestemming en dus een
efficiëntere communicatie. En geen
Tipp-Ex meer.
Tegenwoordig is dat bij mij, en velen
in mijn omgeving, anders. Ik noem
mijn mailbox, in goed Nederlands de
email-doos, ook wel de doos van Pan
dora: liefst niet openen, want dan ko
men alle rampen, zorgen en ziekten
er uit. Als het dan echt moet, even
schrap zetten: vijftig nieuwe mailtjes
in een lijst waar er nog zevenhonderd
zitten waar ik eigenlijk iets mee moet
doen. Schuldgevoelens bekruipen me,
eigenlijk was er gisteren ook nog een
aantal waar ik op had moeten reage
ren, en eergisteren was dat ook zo...
Eerst maar eens de nieuwe wegwerken.
Sommige kan ik meteen verwijderen,
andere met een 'ja' of'nee' beantwoor
den. Dan is er nog de categorie afspra
ken, snel even via een email gemaakt:
lijdzaam zie ik toe hoe mijn geplande
onderzoekstijd wordt gereduceerd tot
onder het nulpunt.
Komt dit bekend voor? Ik hoor het in
ieder geval wel steeds vaker. Wat zijn
de consequenties, en wat is er aan te
doen? Allereerst de consequenties. Dat
zijn meestal primaire emoties zoals ir
ritatie, schuldgevoel over niet nageko
men afspraken, paniek, jachtigheid,
uiteindelijk via slapeloosheid leidend
tot stoïcisme. Natuurlijk zijn er ook
de leuke berichten maar de balans is
toch wel doorgeslagen, wat mij betreft.
Een tweede consequentie is een dra
matische omslag van kwaliteit van het
geschrevene naar kwantiteit. Het is de
paradox van de efficiëntie: doordat we
efficiënter werken, kunnen we meer
doen en met zeer veel partijen tegelij
kertijd contact hebben. Maar alhoewel
de communicatie sneller is, blijft de
hoeveelheid tijd om projecten uit te
voeren gelijk, waardoor de efficiëntie-
winst weer teniet wordt gedaan. Een
benedenwaartse spiraal dus. Het eerste
slachtoffer hiervan is de kwaliteit van
onze activiteiten, in mijn geval onder
zoek en onderwijs. Omdat kwaliteits
verlies veel minder objectief te meten
is dan kwantiteitswinst, lijkt het alsof
het saldo positief is. De vraag is hoever
je hiermee kunt gaan. Zit er ergens
een grens aan? Wat mij betreft wel. Ik
denk dat de tijd rijp is voor een omke
ring van de spiraal, in bovenwaartse
richting. Dat betekent dus, controver
sieel genoeg, bewust inefficiënter wer
ken wat betreft kwantiteit en meer tijd
voor kwaliteit.
Wat is er aan te doen? Ooit heeft ie
mand mij het DELLE principe geleerd:
'Durch einfach liegen lassen erledi-
gen'. Het is een bruikbaar principe, be
doeld voor stapeltjes nog te voltooien
acties. Het bleek dat wanneer je deze
stapeltjes maar lang genoeg laat lig
gen, je na verloop van tijd de helft van
deze acties gewoon kunt weggooien
aangezien ze ondertussen blijkbaar al
opgelost zijn. Voor email werkt het ook
verbazingwekkend goed. Natuurlijk
ontstaan er ook problemen maar wan
neer deze urgent en belangrijk genoeg
zijn, volgen er vanzelf herinneringen.
De opstelling is weliswaar niet zo so
ciaal, dat geef ilc meteen toe, maar
compenseert de verlamming die zou
ontstaan wanneer je op elke email zou
moeten reageren. Op deze manier ont
staat vanzelf de noodzakelijke inflatie
van het belang van email. Van een be
kende kreeg ilc de tip altijd slechts de
emails van gisteren te beantwoorden,
en niet die van vandaag. Ook het pro
beren waard misschien.
Toen Pandora uiteindelijk toch haar
nieuwsgierigheid niet kon bedwingen,
opende ze de van Zeus gekregen doos. 257
Alle rampen, ziekten en zorgen lcwa-
men er uit tevoorschijn en verspreid
den zich over de wereld, en aan het on
bekommerde bestaan van de mensen
kwam een einde. Pandora klapte het
deksel snel dicht maar het was al te
laat: alleen de hoop zat nog in de doos
opgesloten. Deze zit dus blijkbaar nog
ergens in mijn inbox... of misschien
is zelfs de hoop door mijn spamfilter
naar mijn junkmail gestuurd.
Wanneer u op deze column wilt reage
ren of goede adviezen wilt geven, stuur
me gerust een email. Het lean even du
ren voordat ilc antwoord.
Ramon Hanssen,
Universitair hoofddocent Instituut voor
Aardobservatie en Ruimtevaartsystemen
(DEOS), Technische Universiteit Delft
E-mail: r.f.hanssen@tudelft.nl
GEO-INFO 2007-6
