Vrijgeven van overheidsdata:
belemmeringen en maatregelen
Er bestaat in Nederland op dit moment een gebrekkige
uitwisseling van geo-informatiebestanden van de overheid naar
andere gebruikers. Eén van de oorzaken hiervan is de slechte
beschikbaarheid en toegankelijkheid van deze geo-bestanden.
Ze zijn vaak niet algemeen bekend, er zijn technologische
barrières, de prijs is te hoog, dan wel bij verkrijging van de
bestanden worden er beperkingen gesteld aan doorlevering of
verwerking in value-added producten en services. Dit schept
niet alleen een probleem voor de private sector die value-
added producten en/of diensten voor commerciële doeleinden
wil ontwikkelen, ook de overheid verliest een kans om het
rendement van investeringen in opgebouwde databanken te
vergroten en daarmee de kenniseconomie te versterken.
Op dit moment is er een ontwikkeling gaande waarbij
sommige overheidsinstanties hun geodatasets vrij of
laagdrempelig beschikbaar stellen; gewezen kan worden op
de initiatieven bij de provincies, de waterschappen en Rijks
waterstaat. Een paar zwaluwen maken echter nog geen zo
mer. In dit artikel zal daarom worden stilgestaan bij de aard
van de huidige belemmeringen en de consequenties ervan.
Voorts zal een poging worden gedaan oplossingsrichtingen
te formuleren1*.
Eerst maken we een onderscheid tussen de begrippen open
baarheid, beschikbaarheid en toegankelijkheid van informatie.
Informatie is openbaar wanneer deze bekend wordt ge
maakt aan de maatschappij in het algemeen zoals bijvoor
beeld via www.overheid.nl of de Staatscourant. Beschik
baarheid betekent dat derden niet alleen fysieke toegang
hebben tot de informatie maar deze ook onder bepaalde
condities mogen gebruiken voor andere doeleinden dan
waarvoor deze informatie oorspronkelijk is geproduceerd.
Toegankelijkheid houdt in dat er technologische mogelijk
heden zijn om met de informatie gerichte vragen te beant
woorden. Met hergebruik wordt in deze bijdrage zowel de
beschikbaarheid als toegankelijkheid van (reeds openbare)
informatie bedoeld.
Binnen welke wettelijke kaders valt het hergebruik van
geo-informatie en wat zijn de juridische barrières voor ver
strekking van (overheids)geo-informatie? Ten eerste is er
het aspect van openbaarheid en hergebruik van overheids-
informatie zoals vastgelegd in de Wet
Openbaarheid van Bestuur (1991). Ten
tweede is er het aspect van intellec
tueel eigendom, vastgelegd in de Au
teurswet (1912) en de Databankenwet
(1999). Ten derde is er de verhouding
Markt en Overheid. Die wordt deels
bepaald door beleid en deels door spe
cifieke wetgeving. Verder kan andere
wetgeving zoals de Wet Bescherming
Persoonsgegevens21 soms van toepas
sing zijn. Deze aspecten bepalen in
principe de randvoorwaarden voor
hergebruik. Vooral uitvoeringsaspec
ten, zoals licentie-overeenkomsten en
afspraken met derden, vormen in de
praktijk een belemmering.
Naast de juridische belemmeringen
zijn er financiële belemmeringen voor
het vrij beschikbaar stellen van geoda
tasets in handen van de overheid. Het
aanleggen en bijhouden van geogra
fische bestanden is een kostbare aan
gelegenheid. Die kosten zullen op de
een of andere manier moeten worden
vergoed.
De regels met betrekking tot openbaar
heid en hergebruik van overheidsin
formatie worden in Nederland vooral
bepaald door de Wet Openbaarheid
van Bestuur (Wob) die in 2006 is aange
past aan de Europese Richtlijn inzake
het hergebruik van overheidsinfor
matie, de zogenaamde Public Sector
Information (PSI) Richtlijn. De Wob
geldt nagenoeg voor de hele overheid
Huidige belemmeringen vrijgeven overheidsgeo-
informatie
1) Dit artikel is een
sterk ingekorte
versie van F. Welle
Donker J. de Jong,
To Free or not to
Free Een verken
ning van voorwaar
den en prijs, in:
Y. Pluijmers (ed.),
RGI-117 Geodata,
van verstrekking
naar toegang.
Proceedings Werk
conferentie 13-02
2007, Den Haag, p.
101-126, Bedrijven-
platform Geo-In-
formatie, www.
geo-bedr ij ve nn 1
2) Alhoewel deze wet
en andere wetge
ving van wezenlijk
belang zijn voor
de verstrekking
van geo-informa
tie, zullen wij er
in dit artikel niet
verder op ingaan.
I Ir. FM. Welle Donker en
prof.mr. J. de Jong, Onderzoeksinstituut
OTB. Technische Universiteit Delft.
Regelgeving voor hergebruik van
overheidsinformatie
GEO-INFO 2007-9
