Wat moet dat Kadaster in het buitenland?
17 D
:W,
Dat het Kadaster in Nederland registers
en kaarten bijhoudt over onroerende
zaken, dat weet binnen GIN iedereen.
Maar bij het idee dat het Kadaster ook in
Rwanda, Costa Rica, Azerbaidjan en China
werkt, zal men wellicht de wenkbrauwen
fronsen. Wat heeft het Kadaster daar nou
te zoeken? Dit artikel in de serie 'Kadaster
175 jaar' tracht een en ander te verklaren.
Het is natuurlijk niet zo dat het Kadaster sinds de op
richting in 1832 in het buitenland actief is. Wie het
Tijdschrift voor K&L doorneemt, valt wel op dat er interesse
in buitenlandse kadasters was en dat in Oost- en West-Indië
ook over grenzen werd gekeken. Echter de internationale
consultancy is iets van de laatste jaren. Het begon eigenlijk
min of meer met het vallen van de Berlijnse muur. De ge
volgen daarvan waren in politiek opzicht niet gering. Staten
die voorheen een centraal geleide economie hadden, be
sloten de markteconomie te omarmen. En waar begon dat
mee: herstel van de private eigendom, vooral van land en
huizen. Dat bleek geen geringe opgave te zijn. Immers, de
private eigendom was na de Tweede Wereldoorlog vervan
gen door collectieve- en staatseigendom, waarbij de burgers
een beperkt gebruiksrecht hadden. In Rusland gebeurde
dat nog eerder, namelijk na de revolutie van 1917. De grote
vraag was: aan wie moeten die eigendomsrechten eigenlijk
worden toegekend? Verschillende landen, verschillende op
lossingen. Rusland gaf eigendomsrechten aan degene die de
onroerende zaak in zijn bezit had. Wie vóór 1917 de eigenaar
was, vond men niet relevant meer. Dat was anders in de cen
traal Europese staten. Daar werd veelal gekozen voor terug
gave aan de eigenaar of diens erven van veertig jaar geleden
waarbij er ook nog verschillen ontstonden of de teruggave
precies het stukje grond van toen was. Of een aandeel in de
collectieve boerderij, omgevormd tot een bv. Hongarije gaf
vouchers uit ter waarde van de geclaimde eigendommen
waarmee op veilingen staatsgrond kon worden gekocht. Het
toenmalige Tsjecho-Slowakije gaf precies het stukje grond
terug van destijds, met een enorme versnippering van de
landbouwgrond ten gevolge. In Bulgarije werden ook aande
len uitgegeven waardoor de grote boerderijen intact bleven
en in veel gevallen de boertjes hun aandeel maar aan de bv
verkochten, waar de voormalige lcolchose leider zich opeens
als directeur ener bv voordeed. Iets anders gebeurde er in Al
banië waar het communistische juk het zwaarst was en de
verschillen tussen Staat en burgers manifest. Toen daar in
1989 de Staat wegviel, meenden de burgers dat nu de tijd ge
komen was om alle gronden, die opeens geen eigenaar meer
hadden, voor zichzelf te reserveren zodat van de vroeger zo
Propr. P. ym der
'■■Molen, hoofd
van Kadaster
international en
directeur vm de
jot Lrnd Ad minf
stmtion Studies
j aar A a da ster
Veel is geregistreerd,
maar waar?
fraaie stadsparken van Tirana momen
teel geen vierkante meter onbebouwd
is. Wat kan de huidige overheid anders
doen dan het maar zo te laten?
Vrije markt
Het bleef niet bij de restitutie van de
eigendomsrechten alleen. Overal ont
stond een levendige handel met de
nieuwe eigendommen om nog eens
een centje te verdienen. Zo kent ieder
een in centraal Europa de verhalen dat
flats tegen tweeduizend dollar werden
gegeven aan hun bewoners. De prijzen
werden extra laag gehouden omdat
men waarschijnlijk niet meer zou kun
nen betalen, terwijl daarna onmiddel
lijk een markt ontstond waar prijzen
van het vijfvoudige werden gereali
seerd. Ze gingen als broodjes over de
toonbank. De overheid had dus buiten
de geheime spaarsok gerekend! Het
ontstaan van een onroerendgoedmarkt
zonder regels, is een riskante zaak. Dat
hoeft geen betoog, dus de overheden
hadden ook wel door dat het goed zou
zijn om een nette grondregistratie in
te richten en de vrije markt te regule
ren. Overigens kon in de euforie van
het moment niet voorkomen worden
dat er eerst regels waren en dan pas
de rest. Zo waren er in Rusland al mil
joenen eigendomsbewijzen uitgegeven
voordat men überhaupt aan registre
ren en opmeten dacht.
De Europese Unie
Tegelijkertijd hadden veel landen om
geo-politielce en economische redenen
wel ambitie om lid te worden van de
WmWM
I
GEO-INFO 2007-10
