Kaarten in beweging
MWiilli
Nieuw onderkomen voor Bijzondere collecties van de Universiteit
van Amsterdam
De kaarten en atlassen van de Universiteitsbibliotheek
Amsterdam (UvA) zijn dit jaar verhuisd, van het
bibliotheekgebouw aan het Singel. De verhuizing maakte
deel uit van een veel grotere operatie, het onderbrengen
van de Bijzondere Collecties van de Universiteit van
Amsterdam in een eigen gebouwencomplex (fig.i).
Fig 1. Voorjaar 2006, de UvA verbouwt de
panden aan de Oude Turfmarkt ter huis
vesting van de Bijzondere Collecties.
De kaarten, atlassen en globes van de Universiteitsbibli
otheek Amsterdam hebben nooit veel tijd gehad om te
verstoffen. Mocht dat ooit gedreigd hebben dan kwamen ze
wel weer in beweging, meestal ten goede, ook wel eens ten
kwade. De eerste Kaartenzaal werd in 1881 opgeleverd in
de destijds nieuwe vestiging van de voormalige Stedelijke
Bibliotheek, die zojuist, met de oprichting van de Universi
teit, de status van Universiteitsbibliotheek had verworven.
Met de komst van de in bruikleen gegeven collectie van
het Aardrijkskundig Genootschap ('Koninklijk Nederlands'
sinds 1888) was een speciale ruimte voor het opbergen en
raadplegen van de geografische en kartografische documen
ten onontbeerlijk geworden. Nadat de Kaartenzaal diverse
interne verbouwingen en verhuizingen op het Singel had
doorgemaakt werden de kaarten, vanwege een uitzichtloze
ruimtenood aldaar, in 1955 verbannen naar een hulpdepot
elders in de stad. Daar waren beperkte raadpleegmogelijlc-
heden. Dat avontuur werd door voormalig conservator Al-
bert Sijmons wel aangeduid als 'de Babylonische Balling
schap'. Deze periode heeft - uit het oog, uit het hart - de
collectie weinig goeds gedaan. Al snel zag men dat in, maar
het wachten was op een nieuw gebouw dat pas in 1967 in
gebruik kon worden genomen. Toen kwam de collectie te
rug naar het Singel, waar op de bovenste etage een nieuwe
bloeitijd aanving. Die bloei had een onvermijdelijke groei
ten gevolge, waardoor zich langzamerhand in allerlei hoe
ken van het gebouw (en daarbuiten, in het IWO-hulpdepot,
in Amsterdam Zuid-Oost) allerlei exclaves van de Kaarten
zaal gevormd hadden; niet gemakkelijk en niet zonder risi
co's met al dat omvangrijke en kwetsbare materiaal.
In het begin van de jaren 1990, toen
de directie het nodig achtte in voor
noemde situatie grondig verandering
te brengen, werden plannen gemaakt
voor een volledig nieuwe Kaartenzaal
in een nieuwer gedeelte van het com
plex aan het Singel. In die plannen
dreigden aanvankelijk de raadpleeg-
mogelijkheden, door priori tering van
het verbeteren van de opbergmogelijk-
heden, het kind van de rekening te wor
den. Gelukkig zag de gebouwendienst
dat in en na veel getouwtrek werd een
aanzienlijk kostbaarder verbouwings
plan uitgewerkt. Dat bood de gelegen
heid het beoogde raadpleeggedeelte
van de Kaartenzaal substantieel uit te
breiden over het naastliggende platte
dak. In die praktisch vrije speelruimte
was het mogelijk een bijkans ideale
Kaartenzaal te maken, ononderbroken
door pilaren of muren en voorzien van
een langgerekte zonvrije en UV-gefil-
terde raampartij op het noorden met
vol daglicht van opzij en schuin boven
de grote lcaartentafel.
In 1996 werd die Kaartenzaal geopend.
Fig. 2. De panden van de Bijzondere Collecties van de UvA aan de Oude Turfmarkt in Amsterdam. Op de tweede etage bevinden zich de kaar
ten en atlassen. Links het kaartenmagazijn, rechts de Kaartenzaal. Het grote gebouw links is hetAllard Pierson Museum.
Drs,lWM. V,
Werner, conserves
z/tprKoórtëpèc'
Atlassen, Bijzon
dere Collecties,
z*Universiteits-
bibliotheek
Amsterdam
Een nieuwe Kaartenzaal anno
1996
■iiiiiiiiiiiBKiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
GEO-INFO 2007-11
