Open moet het zijn!
Geo-Info in Praktijk
Rijkswaterstaat (RWS) is in 2003 ge
start om haar geo-informatie infra
structuur te baseren op de open stan
daarden. Dat gaat niet zonder slag of
stoot. Met name de invoering van de
open standaarden voor technische in
teroperabiliteit (web services) blijkt
een weerbarstig proces. Op zich niet
verwonderlijk want de tijd nodig om
van kraamkamer tot toepassing van
een standaard te komen bedraagt
doorgaans een periode van vijf jaar.
Niet dat de standaarden ter discussie
worden gesteld, maar de conventio
nele wijze van werken gaat soms wel
op de schop door nieuwe concepten en
programmatuur die wellicht net iets
anders werkt of (nog) wat minder lean.
Een en ander wordt versterkt door im
plementaties van leveranciers die ach
ter blijven of die net niet of net anders
zijn geïmplementeerd. Maar ook de
standaarden zelf bevatten soms open
eindjes. Aspecten die al snel weerstand
oproepen en in geval van RWS tot au
dits leiden en zonder een krachtig en
verplichtend beleid voor het gebruik
van open standaarden een hoop door
zettingsvermogen vragen van de be
trokkenen. En met alleen de opvatting
dat de overheid moreel verplicht is om
open standaarden te gebruiken voor
haar communicatie met mede-overhe
den, burgers en bedrijf, kom je er niet.
Er waren tot op heden eigenlijk geen
stokken achter de deur 0111 het gebruik
van open standaarden 'af te dwingen'
buiten de goede wil van de professio
nals, die de voordelen van open stan
daarden zien. Voor de voordelen van
open standaarden verwijs ik hier graag
naar www.ososs.nl.
Weliswaar zijn de geo-standaarden
voor Nederland vastgelegd in het door
het GI-beraad aangenomen 'Framework
standaarden voor de Nederlandse Gil',
garantie voor acceptatie en toepassing
ervan is allerminst zeker. Daarin lijkt
nu enige verandering te komen.
Frank Heemskerk, Staatssecretaris van
Economische Zaken (EZ), heeft onlangs
het actieplan voor het versnellen van
het gebruik van open standaarden (en
open source software) in de (semi-)pu-
blieke sector naar de Tweede Kamer
gestuurd. Dit actieplan, dat de mooie
titel 'Nederland open in Verbinding'
heeft meegekregen is van toepassing
op de rijksoverheid, de medeoverheden
en de (semi-) publieke sector. Met dit
plan heeft het Kabinet de afgelopen pe
riode onderkend dat interoperabiliteit
van groot belang is voor het bereiken
van maatschappelijke doelen. Directe
voordelen zijn bijvoorbeeld betere
overheidsdienstverlening" door betere
toegankelijkheid en uitwisselbaarheid
van gegevens. Met dit actieplan zet het
Kabinet actief in op de brede toepas
sing van open standaarden door het
'comply-or-explain and commit' prin
cipe in te voeren bij opdrachten van
Rijksdiensten vanaf april 2008 en voor
de overige overheden en instellingen
vanaf december 2008. Een van de zes
pijlers is de stapsgewijze invoering
van de open standaard ODF (Open Do
cument Format; ISO 26300:2006). ODF
is de internationale XML-gebaseerde
standaard waarmee tekstdocumenten,
spreadsheets, formules en tekenin
gen toekomstvast en los van applica
ties worden vastgelegd en vervangt
bedrijfseigen documentformaten als
.doe, .wpd, .xls en .rtf. ODF dient ui
terlijk januari 2009 door alle minis
teries en mede-overheden te worden
ondersteund. De twee laatste zinnen
zijn bijna letterlijk afkomstig uit wat
inmiddels het 'actieplan Heemskerk'
heet. Daarmee moeten overheden
open standaarden gaan verankeren in
hun eigen ICT-beleid. In de uitvoering
en bewaking van het nu voorliggende
beleid zitten evenwel nog behoorlijk
wat uitdagingen. Maar er is een stevig
beleidskader. En dat moet ook.
De afhankelijkheid van ICT en van 1CT-
leveranciers is de afgelopen jaren fors
toegenomen. Door open standaarden
voor te schrijven zal de overheid veel
meer keuze hebben in de te gebruiken
programmatuur. Zeker in een toch al
verstoorde markt met monopolie van
enkele grote leveranciers is dat zeer ge
wenst. Natuurlijk zijn migratielcosten
nodig die voor rekening komen van de
betrokken organisaties. Tegelijkertijd
vallen de besparingen bij invoering
van open standaarden (en open source)
software toe aan de betreffende orga
nisaties.
Wat betekent dit voor de geo-sector?
Veel wat mij betreft. Er ligt nu een dui
delijk en krachtig beleidskader waar
mee ook de invoering van geo-stan
daarden in Nederland eindelijk een
duidelijke grondslag krijgt. Het Frame
work van standaarden van de Neder
landse Gil is daarmee de vrijblijvend
heid voorbij. Geonovum is dan ook
uitgenodigd om zitting te nemen in de
begeleidingscommissie die vanuit EZ
ervoor zorgdraagt dat de geo-standaar
den een plek krijgen in de uitwerking
van het actieplan. De grote uitdaging
zit in de uitvoering waar u en ik (ver
der) mee aan de slag moeten. Daarmee
zal implementatie van de geo-informa
tie infrastructuur, die optimale open
baarheid van en toegankelijkheid tot
geo-informatie beoogt, eerder gestalte
krijgen en op een efficiëntere wijze.
Voor het eerst met een stok achter de
deur. Open open open moet het zijn,
Thé Lau van The Scene zong het al in
1992.
Michel Grothe
Senior adviseur
Rijkswaterstaat, Data ICT Dienst
E-mail: michel.grothe@rws.nl
Michel Grothe
GEO-INFO 2007-12
