lijk in 1757 met Cornelia Uijtdewilli-
gen kocht hij in korte tijd drie boerde
rijen en bezat kort voor zijn dood bijna
60 gemeten land.
Kind nummer vier, Emmanuel, kreeg
geen landmetersrol toebedeeld maar
bekleedde een meer administratieve
baan in Brussel. Later begaf een van
zijn achter-kleinkinderen, Emile Henri
Joseph Adan, zich wel in de geodeti
sche richting en werd kartograaf.
Karei Philipp
Theodoor van
Sulzbach (1724
1799), keurvorst van
Beieren, Palszgraaf
aan de Rijn, Markies
van Bergen op
Zoom en heer van
St. Michielsgestel en
Oud-Herlaar.
Meetregister van
Henri Adan waarin
alle uitgevoerde
opdrachten werden
vermeld.
In de tweede generatie Adans was het
de zoon van Henri, Johannes Baptiste
Adan (1760-1841) die in vaders voet
sporen stapte en diens kaartproductie
overtroefde. Hij werd in 1782 geadmit
teerd als landmeter en leverde sinds
dien meer dan zeshonderd kaarten,
zowel van privébezittingen als ten be
hoeve van (overheids)instanties en met
name voor de markies van Bergen op
Zoom en de baronnen van Breda die
allengs meer het onroerend goed als
belastingbron (verponding) gebruik
ten. De kaarten van JB groeiden steeds
meer in de richting van de latere ka-
dasterlcaarten; hij heeft ook een bij
drage geleverd aan de oprichting van
Kruisland, Landboek
van Steenbergen, J.B.
Adan en C.J.van
Diepenbeek 1805;
hoekkaart (eerste
hoek) met perceel
nummers en opper
vlaktes. Veel gelijke
nis met kadastrale
minuutplans.
Tenslotte mag niet onvermeld blijven dat de eerdere nako
meling van stamvader Joannes Franciscus het naastgelegen
vakgebied betrad namelijk Emile Henricus Joseph Adan (1830
1882) die zijn loopbaan in het leger had gekozen, daar als
kartograaf, geodeet en astronoom werkzaam was en het ten
slotte bracht tot directeur van het Militair Topografisch Insti
tuut van België. Hij was ook mede-oprichter van de Belgische
vereniging voor Aardrijkskundige studies.
Kaarten in soorten en maten
De landmeters Adan vervaardigden aanvankelijk vooral
cijnslcaarten, later verpondingskaarten. Deze worden aan
geduid als het type pre-kadastrale kaart. Niet alleen omdat
ze werden vervaardigd in de periode kort voor de oprich
ting van het Kadaster, maar ze hebben ook vaak hetzelfde
doel: belastingheffing. Aanvankelijk ontstond behoefte aan
goede kaarten omdat boeren voor het gebruik van grond
verplicht waren grondcijns te betalen. Hiertoe werden cijns
boeken opgemaakt met daarin lijsten van de gebruikers,
percelen en schattingen, alsmede kaarten waarop die per
celen waren ingetekend. Het waren vooral grootgrondbezit
ters zoals de Markies, de baronnen van Breda, abdijen en
later gemeenten en instellingen, die voor hun belastinghef
fing (verponding) over kaarten en oppervlakten van perce
len moesten beschikken. Omdat er in het gebruik de nodige
het Kadaster want hij was van 1807-1810 landmeter-verifi
cateur bij de Hoofdcommissie voor de verponding, ook wel
het Hollandse Kadaster genoemd. Veel van zijn kaarten ver
tonen dan ook grote gelijkenissen met de latere kadastrale
minuutplans en bekend is dat meerdere van zijn kaarten
ook daarvoor later als basis hebben gediend. Naast die ar
beid bekleedde JB ook maatschappelijke functies en werd
hij o.a. benoemd tot burgemeester van Wouw, een functie
die hij tot aan zijn dood (1841) vervulde.
Het was niet verwonderlijk dat ook een van de acht kinde
ren van Johannes Baptiste het landmetersvak koos waarmee
we dus in de derde generatie Adan terecht komen. Dat was
Henricus Adan (1800-1878) geboren dus midden in de discus
sies over de oprichting van het Kadaster waar hij in dienst
trad als landmeter tweede klas, later landmeter eerste klas
se, met standplaatsen Bergen op Zoom, 's-Hertogenbosch
en Maastricht. Van 1841-1843 werkte hij mee in de Neder
landse Commissie voor het bepalen van de grensscheiding
met België.
Kaakts* cr.ic Mf.-ji
West Sant
l» 011KR van K K1 TV SI AN I)
sVff ,w''
<ftUYSUSrt>.
GEO-INFO 2008-2
