veelheid kaartmateriaal waarmee een
beeld is achtergelaten van de uiterlijke
verschijnselen van het Brabantse leven
in de achttiende eeuw. Vier jaar lang is
deze expositie voorbereid en Hopsta
ken dankte allen die daaraan hebben
meegewerkt.
Kaartmanipulatie
Dr. Peter van der Krogt (faculteit geo-
wetenschappen van de Universiteit
Utrecht) noemde zijn bijdrage de amu
se, in de stijl van de expositieslogan.
Hij liet ook maar één kaart zien op het
projectiescherm maar die verscheen
wel in een groot aantal vormen. Zijn
uitgangspunt was de geschiedenis van
een voormalig student uit Geertruiden-
berg en de ontstane ruzie over diens
geografische herkomst. Een getekend
kaartje moest duidelijkheid verschaf
fen in de rechtszaak die een dieper lig
gende achtergrond had: de begrenzing
van een rechtsgebied. Maar omdat de
uitslag niet iedereen beviel (de kaart
was te onduidelijk) werd er een meer
duidelijke lcaart geëist en daarna nog
weer een iets minder duidelijke. Toen
pas werd men het eens. Een bewijs vol
gens Van der Krogt dat kaarten al heel
lang geleden werden gebruikt om ge
schillen op te lossen, maar ook een be
wijs dat er gemakkelijk mee kon wor
den gemanipuleerd.
Dat was tevens de reden dat er vanaf
omstreeks 1700 eisen werden gesteld
aan landmeters die grenskwesties
moesten oplossen: ze moesten wor
den geadmitteerd door een rechter
lijk instituut. Vanaf de Adans ging het
dus beter. Om de lijn door te trekken
naar heden toonde Van der Krogt een
Google luchtfoto van Roosendaal met
centraal daarin de St. Janslcerk en even
verderop... Het Markiezenhof. Juist,
digitaal gemanipuleerd dus. Niets
nieuws onder de zon.
Het einde van het
fenomeen kaart
Dijkgraaf J.A.M. Vos (waterschap Bra
bantse Delta) zou geen goed dijkgraaf
zijn als hij de gelegenheid onbenut
liet uit te leggen welke taken 'zijn' wa
terschap tegenwoordig tot haar taak
mag rekenen, van waterbeheer tot
waterzuivering, van inundatie tot her
inrichting, daarbij oog hebbend voor
de historische ontwikkeling (zoals de
Brabantse waterlinie). Vos, van origine
landmeetkundig opgeleid, wist uit te
leggen welke belangrijke rol kaarten
spelen bij al die verschillende taken. Want het waterschap
houdt al eeuwen lang kaarten bij, vroeger op de manier zo
als bij de Adans is getoond, tegenwoordig met behulp van
moderne technieken als GPS, GIS en ICT, wat hem tot de
uitspraak bracht dat het fenomeen lcaart aan zijn eind is
gekomen.
Een nieuw boek en een oude landmeter
Namens de organisatie Markiezenhof Tongerlohuys gaf
Janine Verster (directeur/conservator Tongerlohuys) een
toelichting op beide exposities. In Bergen op Zoom krijgt
het Markiezaat en de omgeving van Bergen op Zoom veel
aandacht. In Roosendaal is gekozen voor de omgeving van
Wouw als hoofdelement. Op beide locaties is een grote
hoeveelheid Adan-kaarten tentoongesteld, alsmede oude
instrumenten waarmee de Adans hun landmeetarbeid ge
acht worden te hebben verricht.
Met projecties van oude Adanlcaarten
achter haar rug, presenteerde Janine
het pas verschenen boekwerk 'Drie
generaties Adan', van Martijn Storms,
waarvan zij een aantal 'eerste' exem
plaren uitreikte aan de gemeentebe
sturen van Bergen op Zoom en Roosen
daal, de sponsors en aan medewerkers
aan het boek en de expositie.
Martijn Storms tenslotte bedankte de
organisatie voor het hebben mogen
uitvoeren van het onderzoek dat leid
de tot de uitgifte van zijn boek.
Heerlijkheidskaart
van Borgvliet (Henri
Adan, 1751) met
Wapen van Borg
vliet. De heuveltjes
zijn symbool voor
woeste grond.
Een luid commentaar bij de kerkin
gang kondigde een speciale bezoeker
aan: luitenant Van Uppelschoten van
'Het Leege Land' die namens oud-land
meter Joannes Baptiste Adan diens
hartelijke groeten kwam overbrengen
en alle aanwezigen uitnodigde hem te
volgen naar het Tongerlohuys alwaar
hij het voorplein nogmaals (maar nu
correct) in kaart zou gaan brengen en
natuurlijk om de expositie aldaar te be
wonderen.
Boek 'Drie
generaties Adan'.
GEO-INFO 2008-2
H FXR.LV KHEYT P. O RGVLI F/ P
