mm
'mmm
1
De expositie in het Tongerlohuys
Kaarten
Direct bij de ingang krijgen we uitleg over de verrichtingen
van de landmetersfamilie Adan in West-Brabant en hoe met
hun kartografische erfenis inzicht wordt verkregen in het
sindsdien zo drastisch veranderde Brabantse landschap.
Hoewel de belangrijkste bijdrage van de Adans bestaat uit
pre-kadastrale kaarten (cijns en verpondingsboeken en kaar
ten) als voorlopers van het in 1832 opgerichte Kadaster, start
de expositie met ontwerpkaarten voor de Wouwse plantage
met een uitleg hoe belangrijk Wouw voor de Adans was. Ze
kozen het dorp als woonplaats waarvan Joannes Baptiste
zelfs burgemeester werd.
Er hangen dan ook een groot aantal verpondings- (of cijns-)
kaarten van Wouw aan de wand, in de vorm van een over
zichtskaart en bijbehorende hoekkaarten. De cijnsboeken
bevatten gegevens over de eigenaren en de groottes van de
percelen ten behoeve van de belastingheffing. In een vitrine
daaronder ligt het kaartboek van de Armen van Heerle, met
kaarten van uitgegeven grond aan particulieren en hoeven.
Op een boerderij kaart van de hoeve Oostelaar (P.J. Adan
1743) is de rechterbenedenhoek versierd met een soort graf
steen onder een boom waarop bij nadere beschouwing een
schaalstok blijkt verborgen.
Een sterk verwaarloosde overzichtskaart van Wouw hangt
aan de achterwand van deze zaal maar in een volgende zaal
zien we een beter bewaard exemplaar van Wouw (van Henri
Adan) uit 1758.
In een staande vitrine worden meet- en tekengereedschap
pen getoond zoals een oud waterpasinstrument, meetket-
tingen en -banden en oude tekenmaterialen zoals passers,
transversaalschalen en pantografen. Naast de vitrine een
planchet om buiten kaarten te tekenen. Met een knipoog
naar de latere kadastrale tijd is een theodoliet uit 1885 ten
toongesteld en zelfs een tachymeter Wild TC1600 van hon
derdjaar daarna en een Kern DK RT theodoliet. In een door
lopende video van het Kadaster vertellen medewerkers hoe
mooi het kadasterleven tegenwoordig wel is.
In een genealogische hoek wordt het een en ander van de
Adans zelf getoond. Van drie Adans zijn foto's opgespoord,
helaas niet van de landmeters. Daarnaast een afstammings-
schema en een paar hoekkaarten van Wouw. Op een daar
van is het huis en erf van J.B. Adan terug te vinden.
Een volgende zaal met de naam 'Kaarten' brengt ons bui
ten het Wouwse gebied. Na een uitgebreide inleiding over
de wijze van meten en tekenen en over de gehanteerde
maateenheden (zoals de Blooise- en andere roedes) is aan
een lange wand een variatie aan kaarten geëtaleerd: de
tiendkaart van Roosendaal (als een bijzonder soort over
zichtskaart), perceelkaarten, dijkkaarten en (nieuw bedijk
te) polderkaarten uit Standdaarbuiten, soms gemeten met
de Rijnlandse roede. De achterwand van deze 'gang' toont
de (hele grote) overzichtskaart van de heerlijkheid Moers
traten (JB 1785), geflankeerd door kaarten van gorzen en
aanwassen, 'meetinge' van een hof en van een slot onder
Oud-Gastel.
In het laatste deel van de expositie krijgt de heerlijkheid
van Langendijk (JB 1784) bijzondere aandacht. Met behulp
Luitenant Van
Uppelschoten van
Het leege Land
met assistent
aan het werk met
Hollandse Cirkel.
Kaart Huijbergse en
Wouwse Plantage
(J.B. Adan, 1783).
<~s
UVl F.ENF OUDE CA AR TV
Kaartboek van de Ar
men van Heerle, met
grond en boerderij
in de elfde hoek (J.B.
Adan 1791) met teke
ning van het kasteel
van Wouw.
van een viewer kunnen kaarten uit
drie verschillende perioden met elkaar
worden vergeleken: de Adantijd (circa
1780), de moderne tijd (topografie) en
de Googletijd (luchtfoto). Door alle drie
GEO-INFO 2008-2
