Carto Studio maakt vervoerskartografie volwassen
Bedrijfsreportage
Wie met het openbaar vervoer door Nederland reist,
kan het niet ontgaan. Met de trein naar Roodeschool,
per bus naar Nijmegen of over het water naar Dordrecht:
overal kom je ze tegen. In abri's, in spoorboekjes en in de
voer- of vaartuigen. Een doordachte visualisatie zorgt er
voor dat de reiziger in de vervoerskaart zijn wereld herkent
en zijn bestemming probleemloos bereikt. Carto Studio te
kent ervoor.
Nee, in de abri's van het hoofdstedelijke Gemeente Vervoer
Bedrijf zijn ze niet te vinden. Wie in Amsterdam met de
tram naar Leidsestraat 32 reist moet het doen met de net-
kaart van FIS Cartografie te Oss. Paul Benjaminse zit er niet
mee; natuurlijk is het GVB welkom maar er is werk genoeg.
Hij maakt graag even tijd vrij voor een praatje en een plaat
je. Wat, één plaatje? Voorbeelden te over in de oogst van
twintig jaar vervoers-kartografie. Het is druk bij Carto Stu
dio: in december gaan veel OV-bedrijven over op een nieuwe
dienstregeling en dan moeten de netkaarten weer zijn bij
gewerkt. Bovendien bereidt de reisbranche zich voor op het
nieuwe zomerseizoen: direct na de jaarwisseling komen de
gidsen uit en alle route- en omgevingskaartjes moeten dan
zijn aangepast. Het is na al die jaren routinewerk, maar je
zou maar eens een tramlijn of snelweg vergeten.
Benjaminse is eigenaar van Carto Studio bv en broodheer
van acht medewerkers. Het zijn er ook wel eens meer ge
weest maar expansie is geen doel op zich. 'Het moet beheers
baar blijven en met deze grootte blijf ik ook zelf nog betrok
ken bij opdrachtverwerving en productie'. Ook stagiairs zijn
met regelmaat op de werkvloer te vinden, de Hogeschool
Utrecht is een dankbare leverancier. Carto Studio mag vele
vervoersbedrijven tot zijn klanten rekenen: de Nederlandse
Spoorwegen is een grote maar ook busmaatschappijen als
Connexxion, Arriva en BBA halen hun kaartmateriaal aan
de Leidsestraat. De aanbesteding van het openbaar vervoer
heeft Carto Studio geen windeieren gelegd: regelmatig
gaan vervoersregio's over naar andere concessiehouders
met nieuwe opdrachten als gevolg. Maar ook daarvóór lean
goed verzorgd kaartwerk de exploitant helpen bij het in de
wacht slepen van de concessie.
Carto Studio is marktleider op het gebied van vervoerskarto
grafie. Wie de netkaarten van de busbedrijven beziet haalt
de huisstijl er al snel uit: een uitgekiend kleurgebruik om
lijnen van elkaar te onderscheiden, bundeling van lijnen
in de buurt van knooppunten en vooral het benadrukken
van karakteristieke gebouwen met versimpelde driedimen
sionale illustraties. Deze 'landmarks' vormen goede oriën
tatiepunten voor de reiziger en Carto Studio heeft door de
jaren heen van deze gebouwen een flinke bibliotheek op
gebouwd. Maar ook standaardsymbolen kunnen verlevendi
ging in het kaartbeeld brengen zoals kleine kernen die op
veel routekaarten naast het bebouwingsvlalc met een kerkje
worden aangeduid. Die symbolen worden ook gebruikt in
Fig. 1. Landmarks en
standaardsymbolen
uit 'De Wegen naar
het Zuiden', [hier
Lucca in Italië).
stadskaarten 0111 bijvoorbeeld minder
belangrijke kerkgebouwen mee aan
te geven (fig. 1). En in plaats van gro
te groenvlakken voor bos wordt niet
zelden een boompatroon gehanteerd.
'Een kaart moet ook laten zien watje
beleeft tijdens je reis, dus moet het
niet té gestileerd worden', verklaart
Benjaminse die keuze. 'Maar een kaart
blijft een kaart dus je moet wel recht
doen aan de ruimtelijke verhoudin
gen. Zo moet de af te leggen afstand
natuurlijk wel gereflecteerd worden
in het kaartbeeld. Ik heb daarover wel
eens discussies met ontwerpers die
zich naar mijn mening op dit gebied te
veel vrijheid aanmeten'.
Begin jaren negentig is op initiatief
van Benjaminse de Stichting voor Ver
voerskartografie opgericht, bedoeld
om inspiratie op te doen uit buiten
landse voorbeelden, daarover met el
kaar te discussiëren en zo vervolgens
de vervoerskartografie naar een hoger
plan te tillen. Dat was volgens Ben
jaminse in die tijd zeker nodig. 'Een
kwarteeuw geleden werd de netlcaart
nog rustig getekend door de buschauf
feur die na rugklachten niet meer ach
ter het stuur mocht. Tja, 'lcartograaf
kun je altijd nog worden' was toen
bij vervoerders het idee'. Wat opviel
bij het bestuderen van de voorbeel
den was dat culturele verschillen zo'n
grote rol spelen bij de vormgeving in
andere landen. Benjaminse noemt wat
voorbeelden. 'In Japan heeft men de
neiging om elke vierkante centimeter
een bestemming te geven, dat zie je
dan ook in de kaart terug, waar nau-
$0
Concessie
Buschauffeur
San Michele
in Foro
San
Cristoforo
PIAZZA
S. MICHELÉ.
Via ro.ua' 5?
Palazzo
della
PIAZZA
IAPOLEONE
PIAZZA
DEL GIGIIO
PIAZZA
SAN MARTINO
O
Case dei
VIA SANT ANO/fc, CUm'9'
VIA DEL BA7TIS7ERO
CORSO GARIBALDI
VIA SANTA CILIS7I
VIA SAN PAOLINO
via wrrosio emamjeib ii
GEO-INFO 2008-2
