Glonass: regelrechte blamage
rJIOHACC
President Vladimir Poetin noemt
het Glonass-project steevast 'van
strategische betekenis'. Glonass (af
korting van: global orbiting naviga
tion satellite system) moet bewijzen
dat Rusland op technologisch gebied
niet heeft afgedaan. Het satellietsy
steem zou een serieus alternatief zijn
voor het Amerikaanse monopolie op
geografische plaatsbepaling. Eerste
vicepremier Sergej Ivanov, een ver
trouweling van Poetin, werd verant
woordelijk voor het project gemaakt.
De officiële ingebruikname van Glo
nass zou begin deze maand zijn. Dat
blijkt veel te optimistisch ingeschat.
Op 23 januari moest Ivanov op de
Russische televisie uitleggen dat Glo
nass kampt met 'vertraging'. De mak
ken zijn echter dusdanig groot dat
serieus wordt betwijfeld of het satel
lietsysteem wel ooit in gebruik zal
worden genomen. Het prestigeproject
dreigt uit te lopen op een regelrechte
blamage.
Glonass was aanvankelijk een militair
project, evenals het in opdracht van
het Pentagon ontwikkelde global posi
tioning system (GPS). Beide systemen
beoogden spionage en oorlogvoering
nauwkeuriger en gemakkelijker te
maken. De Verenigde Staten stelden
het al sinds de jaren tachtig operatio
nele GPS beschikbaar aan de rest van
de wereld. Gratis. Sindsdien wordt
er door zowel overheden, bedrijven
als burgers intensief van het systeem
gebruik gemaakt. Dankzij op GPS ge
baseerde navigatiesystemen kunnen
schepen en auto's hun exacte positie
en koers bepalen. Concerns als Shell
en ExxonMobil zetten hun systeem
in bij hun offshore olie- en gasexplo-
ratie. Megalandbouwbedrijven in Ca
nada en de Verenigde Staten bepalen
met behulp van GPS waar precies ze
kunstmest moeten zaaien.
De Russen wilden niet achterblijven.
Al in 1982 bracht Moskou de eerste
Glonass-kunstmanen in een baan om
de aarde. Korte tijd later, in de nada
gen van de Sovjet
Unie, werd het project
wegens geldgebrek ge
staakt. In 2002, toen
de olie- en gasdollars
in Rusland weer rij
kelijk binnenstroom
den, zette Poetin
snelle voltooiing van
het satellietsysteem
weer hoog op de nationale agenda.
Eind december zweefden er achttien
Glonass-satellieten in de ruimte, het
minimum waarop het systeem zou
kunnen draaien. Ivanov erkent ech
ter dat 'de betrouwbaarheid van onze
kunstmanen te wensen overlaat'. Het
Russische plaatsbepalingssysteem
beloofde onder meer grotere precisie
te bieden dan de afwijking van maxi
maal 1 meter bij GPS. In werkelijkheid
zit Glonass er vaak enige tientallen
meters naast. Niet echt handig bij een
militaire aanval of in een verkeerssi
tuatie.
Glonass-satelliet.
De Glonass-satellieten gaan boven
dien veel minder lang mee (zes jaar)
dan de bedoeling was. Hun kwaliteit
is zeer matig. Binnenkort moeten er
alweer twee worden uitgeschakeld,
wat het systeem op slag nutteloos
maakt. Glonass dekt momenteel niet
eens de hele Russische Federatie. En
er zijn vierentwintig satellieten no
dig om de hele aarde te beslaan. Maar
zelfs in complete en technisch hoog
waardige staat zou Glonass vrij nut
teloos zijn. De Russen investeerden
de afgelopen vijfjaar miljarden eu
ro's in - haperende - satellieten, maar
'vergaten' de groot
scheepse ontwikke
ling van ontvangst
systemen. Praktische
toepassing van Glo
nass in bijvoorbeeld
autonavigatie is een
illusie. Want er zijn
nauwelijks naviga
tiesystemen en -soft
ware op de markt die op de Russische
technologie draaien.
Gehoopt werd dat een of meer Russi
sche ondernemingen, a la TomTom,
een doorbraak in deze enorme groei
markt zouden kunnen maken. Maar
niets wijst erop dat er zo'n massafa
brikant klaar staat. Westerse markt
leiders als TomTom hebben evenmin
Glonass-autonavigatiesystemen op sta
pel staan. De Russische automobilist
blijft zo nog jarenlang aangewezen op
veelal door Japanse fabrikanten gele
verde GPS-systemen. Het is sowieso de
vraag of eventuele Glonass-systemen
straks kunnen concurreren met de
almaar goedkoper wordende GPS-ap-
paraten.
Zelfs op de als chauvinistisch be
kendstaande website www.izvestia.ru
wordt sinds de drieëntwintigste janu
ari meewarig gesproken over het Glo-
nass-debacle. Het lezersforum trekt
parallellen met de sovjettijd, toen
regelmatig grote technologische pro
jecten sneefden en het maken en op
de markt brengen van consumenten
producten (zoals auto's) dikwijls met
grote problemen gepaard ging. De top
van de regering kan overheidsorgani
saties en bedrijven wel opdrachten ge
ven, maar of die worden uitgevoerd, is
een andere zaak.
Het falen van Glonass betekent dat ge
bruikers van plaatsbepalingssystemen
nog geruime tijd op GPS blijven aan
gewezen. Galileo, het alternatief van
de Europese Unie, kampt eveneens
met vertraging en is op zijn vroegst
pas over een jaar of zes klaar.
GEO-INFO 2008-3
