Geo-Info in Onderzoek en Onderwijs
De midlifecrisis van
een GIS-avonturier?
Henk Scholten
Het gerucht gaat rond: de GIS-wereld
is aan het veranderen. Hoe moeten we
hier op inspelen, wat gaat er gebeu
ren? Ik geniet van deze geruchten. En
ja, het is waar én leuk: de GIS-wereld is
echt aan het veranderen!
We hebben vaalc vanuit diverse hoelcen
de GIS-levenscycli aanschouwd. We be
gonnen met de 'awareness' fase, de GIS
champions, en kwamen - via datafases,
beheerfases en welke andere fases dan
ook - uit bij de ultieme fase: GIS altijd
en overal. Die laatste fase is nu werke
lijk aangebroken. Maar ja, wat is dat
nu precies?
Het mooie van de GIS-avonturier is dat
hij regelmatig de gelegenheid krijgt
om de GIS-wereld rond te reizen, op
zoek naar antwoorden op deze vragen.
Zoals afgelopen week, waarin ik de re
gio kantoren van DLG bezocht om ant
woord te geven én te krijgen op deze
vragen. Van Utrecht naar Tilburg, via
Goes naar Arnhem, dan Den Haag en
eindigend in Groningen. Tijdens deze
reis viel mij op welke geweldige (geo-
georiënteerde) diensten we in Neder
land hebben. DLG is ongetwijfeld één
van de koplopers in het combineren
van mooi werk met een prachtig werk
klimaat.
De onrust in de diverse kantoren
was merkbaar: 'We lopen niet meer
voorop; draaien alleen nog maar pro-
duktie; komen mensen tekort' waren
enkele indrukken die ik opdeed. Voor
een GIS-avonturier mooie signalen.
Immers: 'produktie en tekort aan men
sen'; daarmee staat GIS niet langer ter
discussie, integendeel, het loopt uit
stekend. Niet zo verwonderlijk, gezien
alle inspanningen uit het verleden,
met professor Adri van den Brink als
initiator en ir. Henk Mulder als de gro
te beheerder van het GIS-goed bij DLG.
Maar toch: gevoelens van onrust, niet
meer voorop lopen, willen innoveren,
innoveren in welke richting?
Laten we ons GIS-veld eens bezien van
uit drie raamwerken:
- het dataraamwerk
- het visualisatie-raamwerk
- het ruimtelijk analyse-raamwerk
We kunnen de vorderingen in de af
zonderlijke raamwerken beoordelen.
Allereerst de data. We hebben enorme
vorderingen gezien in het systema
tisch opslaan, beheren en beschikbaar
stellen van gegevens. Met name de geo
grafische data-infrastructuurproj ecten
(het NCGI, Geoloketten en recentelijk
de overkoepelende activiteiten van Geo-
novum) hebben aangetoond dat we de
gegevens kunnen beheren én delen. En
we hebben veel in Nederland!
Het visualisatieraamwerk is sterk aan
verandering onderhevig. Recentelijk
zien we de opkomst van de visualisa
tie als onderdeel van publieke parti
cipatie. De kaart om een boodschap
bespreekbaar te maken! In het boek
'Geo-visualisation for participatory
spatial planning in Europe' worden
ideeën hierover door onder meer de
Wageningse collega's uiteengezet.
Maar ook de nieuwe vormen van in
teractie - via 'game devices' en 'touch
tables' - geven inhoud aan nieuwe vor
men van visualisatie en interactie.
De ruimtelijke analyse; als wetenschap
per geniet ik juist van dit raamwerk.
Hier draait het immers om; van data
naar informatie. Kennis inzetten om
gegevens te interpreteren, te analyse
ren en te modelleren. Elke dag zien we
hoe het KNMI hierin uitblinkt: de prog
noses worden steeds beter en steeds lo-
kaler. Maar het KNMI staat hierin niet
alleen. Zie de Ruimtescanner - de ana-
lysetools voor ruimtelijke inrichting;
tot voor kort een talc van sport van
hoog academisch niveau. Nu gaan de
eerste provincies er serieus mee aan de
slag en vanuit het buitenland is er veel
interesse in deze analysetools. Met de
routeplanners en navigatiesets is het
duidelijk geworden dat met behulp
van dergelijke ruimtelijke analyses de
ultieme vorm van informatie aan onze
voeten ligt. Alleen nu nog in je eigen
toepassingsveld.
Maar het verhaal schrijft ineens veel
minder makkelijk; wat zijn dan die
ruimtelijke analysetools voor het lan
delijk gebied, of het stedelijk gebied,
of voor het kabel- en leidingbeheer?
Het is dan mooi om een nieuwe ge
bruiker aan het werk te zien: de ram
penbestrijder. Ook daar zijn data- en
visualisatieraamwerken cruciaal en
inmiddels wat eenvoudiger te imple
menteren. En dan komt de klapper: de
ruimtelijke analyse! De tools om de gif
wolk in beeld te brengen, afhankelijk
van windrichting en type stof, staan
klaar, het direct berekenen welke per
sonen geëvacueerd moeten worden is
niet moeilijk. Waar de rivier de dijk
doorbreekt is niet eenvoudig, maar
het inundatiemodel berekent direct
hoe snel het water stijgt en hoe lang
de brandweerauto's nog over de we
gen kunnen rijden. Informatie waar
de rampenbestrijder niet buiten kan.
Het is genieten voor de GIS-avonturier
in zijn midlife crisis. Deze crisis is op
eens verdwenen en met het DLG ruim
telijke analyseraamwerk gaat het ook
goed komen. Daarover later meer.
Henk Scholten
Hoogleraar Ruimtelijke Informatica,
Vrije Universiteit Amsterdam
CEO, Geodan hv, Amsterdam
Geo-visualisation for participatory spatial
planning in Europe, imaging the future
Van den Brink et al. Wageningen,
Mansholt publication series, vol.3, 2007
GEO-INFO 2008-5
