Historische Plattegronden van Rotterdam en het
beeldscherm
Verslag historische en hedendaagse topografie van Rotterdam
In de fraaie burgerzaal van het Rotterdamse stadhuis werd
op 23 april jl. de nieuwe uitgave van de historische plat
tegronden van Rotterdam gepresenteerd. Voorafgaand hier
aan was er een klein symposium over de historische en de
hedendaagse kartografie van (natuurlijk weer) Rotterdam.
De uitgave met historische plattegronden van Rotterdam
is mooi geïllustreerd met 23 reproducties van belangrijke
plattegronden gemaakt van 1558 tot 2007. In het tekstdeel
van het boek belichten verschillende auteurs de steden
bouwkundige en de kartografische geschiedenis van Rotter
dam. Daarnaast is een beschrijving van deze kaarten en een
uitvoerige bibliografie aanwezig van alle 190 bekende kaar
ten van Rotterdam van voor 1903. Het boek is een vervolg op
de uitgave van 1984 en gebaseerd op uitgebreid onderzoek.
Zo is onder meer de kaart van Joannes de Vou en Romeijn
de Hooghe middels een computerprogramma vergeleken
met de recente stadskaart van gemeentewerken Rotterdam.
Hieruit bleek dat deze zeventiende-eeuwse kaart terecht be
kend staat als een betrouwbare plattegrond.
Andere verschillen met de uitgave van 1984 (die inmiddels
is uitverkocht) zijn dat in deze uitgave alleen kaarten van
het oude stadshart van Rotterdam zijn opgenomen en geen
kaarten meer van de voormalige dorpen als Hillegersberg,
Kralingen, enz. Het boek is tot stand gekomen door een sa
menwerking van het Gemeentearchief van Rotterdam, de
Erasmus Universiteit, de Stichting Historische Stadsplatte
gronden en uitgeverij Canaletto/Repro-Holland.
In het symposium vertelt Van de Heuvel van de Koninklijke
Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) over
zijn onderzoek naar paper and virtual cities; ontwikkelen
van methodes voor het gebruik van historische bronnen bij
virtuele stedelijke kartografie. Onderzoekers scannen te
genwoordig historische plattegronden, combineren deze di
gitale producten en doen op basis hiervan uitspraken. In dit
Kaart van Qiarlois
uit 1624 van Jan
Jansz. Stampioen.
Op de linker-Maasoe-
ver afgebeeld de bui
tendijkse gronden
van de polders Hille
en Karnemelksland.
In de rivier het
eiland 'Fijenoort'
en er boven een deel
van Rotterdams
waterstad.
proces gaat informatie verloren. Hier
bij wordt gebruik gemaakt van de col
lectie Bodel Nijenhuis van de universi
teit Leiden. Onderzocht is onder meer
de nauwkeurigheid van de kaarten met
behulp van referentiepunten. Hierbij
is gebruik gemaakt van landmeetkun
dige en kartografische technieken uit
die tijd. Tot slot de hamvraag of de Ne
derlandse stadsplattegrond nu een pa
pieren of een digitaal product is/wordt.
Het antwoord is papier.
Vervolgens geeft Nicole Borkens van
Gemeentewerken Rotterdam een over
zicht van de producten van de gemeen
te of zoals zij de titel van haar verhaal
omschreef: de toekomstige historische
plattegrond van Rotterdam? In vogel
vlucht geeft zij een overzicht van de
ontwikkeling van de kaart van Rotter
dam. Deze bestaat in 2009 125 jaar en
is geëvolueerd van een papieren kaart
naar een digitaal bestand. Door com
binatie van luchtfoto's, cyclorama's
en 3D-gegevens ontstaan ongekende
mogelijkheden om afbeeldingen van
de stad te maken. In de bestanden wor
den ook de mutaties bewaard, zodat
ook de dimensie tijd aanwezig is. Op
deze manier kan de ontwikkeling van
een gebied worden weergegeven. De
grote vraag is nu door wie en hoe wor
den deze technologische hoogstandjes
gebruikt, bijvoorbeeld op de nieuwe
mobieltjes? De historici vragen zich
natuurlijk nu af hoe dit bewaard kan
worden voor het nageslacht. Moet het
archief het totale bestand bewaren
of een kopie per jaar? Of wat is de
toekomst van de nieuwe (historische)
stadsplattegrond?
De nieuwe kaart
van Rotterdam?
GEO-INFO 2008-6
