Z
t
33°
De invardraadbasis
in verval (situatie
2008).
komsten voor Europa werden in 1979 al meegenomen in
de laatste fase van de RETrig-vereffening, leidend tot het
European Datum 1979 (ED79). Het is verheugend dat het
Finse geodetisch instituut de eigen Nummela-basis nog - we
schrijven 2008 - onderhoudt, dat de Vaisala-comparator nog
operationeel is en dat nog kan worden beschikt over de ex
pertise om daarmee te meten. Het kan dus nog, maar het is
te betwijfelen of het op de Loenermarlc ooit tot een nieuwe
hermeting komt, te meer daar voor de basis geen gebruiks
mogelijkheden in zicht lijken te zijn. Desondanks is het
goed dat de NCG de gemeente Apeldoorn heeft verzocht om
er bij een eventuele restauratie van de basis op toe te zien
dat de ondergrondse verzekeringen in de 0 m-, 288 m- en
576 m-pijlers ongemoeid worden gelaten.
Het 'Vaisala-metersysteem'succesvol In confron
tatie met de satellietgeodesie
Werd bij de ijking van de invardraden ten behoeve van de
meting van de Duitse basis bij Meppen (1960) en die langs
de Afsluitdijk (1965) zonder voorbehoud uitgegaan van de
lengte van de Loenermark-basis zoals die in 1957 was be
paald, na de hermeting in 1969 zal de RCG zich toch min
stens hebben afgevraagd hoe de gevonden lengteverande
ring van 0,6 mm tot stand was gekomen; in haar geheel al
vóór 1960, respectievelijk 1965, of geleidelijk tussen 1957 en
1969? Had misschien, ondanks alle voorzorgen, het schie
ten van een seismische lijn door de Nederlandse Aardolie
Maatschappij over de Loenermark, in 1966 of kort daarna,
de pijlers toch niet ongemoeid gelaten?
Ook zal de RCG in 1970 met enige verbazing kennis hebben
genomen van de door collega Honkasalo terloops gerap
porteerde 'fout' van het BIPM in 1953 (Geo-info 2008 7/8),
waarmee de basis dadelijk vanaf 1957 was behept en die
aanvankelijk met nominaal 1:106 zal hebben doorgewerkt
in de basis bij Meppen. Voor de 24 km lange Afsluitdijk-basis
konden in 1972 drie lengten worden gepubliceerd: (1) uit
gaande van de oorspronkelijke in 1957 met de 'foutieve'
BIPM-waarden voor de kwartsstaven bepaalde Loenermark-
basis, (2) uitgaande van de door Honkasalo met verbeterde
Vaisala-waarden voor de kwartsstaven gecorrigeerde Loe
nermark-basis en (3) uitgaande van de met die waarden in
1969 hermeten Loenermark-basis. De
lengteverschillen '(2) - (1)' en '(3) - (2)'
bedroegen beide, zoals te verwachten,
ongeveer 25 mm. Bij de via een basis-
verbindingsconstructie berekende
45,4 km lange RD-zijde Eierland-Wor-
kum werd uitgegaan van uitkomst (2).
Daarmee werd dus het effect van een
onbekende vergroting van maximaal
ongeveer 45 mm als gevolg van de door
Honkasalo gevonden fysieke lengtever
andering van de ijkbasis tussen 1957
en 1969 niet in rekening gebracht;
'maximaal' 45 mm, omdat, zoals opge
merkt, niet duidelijk is 'wanneer' (vóór
of na 1965?) de lengteverandering van
de ijkbasis zich heeft voltrokken. De in
1972 gepubliceerde onverwacht grote
afwijking van bijna 27 cm (ongeveer
4 maal de standaardafwijking van 7
cm) was desondanks geen aanleiding
tot dadelijke herberekening van het
RD-net, maar wel een voorbode van de
schaalcorrectie van +3:106 die het net
zou moeten ondergaan om in 1979 te
passen in de laatste RETrig-berekening
van het Europese driehoelcsnet (ED79)
en waarbij 'Eierland-Workum' 14 cm te
kort bleek.
De diverse uitkomsten van de basisme
tingen op de Loenermark en langs de
Basis Afsluitdijk 1965 met verbindingsnet. De primaire RD-zijde 1-3
(F.ierland-Workum) werd via hoek 5-1-3 herberekend uit 5-1 en 5-3
van het verbindingsnet (uit: Bakker e.a., 1972).
3qs« Hn«
Connecting Network
Sexbiervm NL S7
E Ierland NL 13
Burg werd NL 337
Lorentzatul
Workurr NL 73
3 s*
Stevinstufxen
Slaveren NL 310
11
GEO-INFO 2008-9
