Afsluitdijk, hun mogelijke gevolgen
voor de RD-zijde Eierland-Workum en
de confrontatie daarvan met ED79 en
met het latere ETRS89 zijn samengevat
in Tabel 1. Met de wijsheid die ETRS
'achteraf verschaft, blijkt daaruit hoe
de lengte 'Eierland-Workum' die de
ijkbasis Loenennark, via de Afsluitdijk
en het basisverbindingsnet oplevert
(45.373,903 0,07 m) weliswaar het
grote verschil van 27 cm (viermaal de
standaardafwijking) vertoont met de
'klassieke' RD-uitl<omst (45.373,636
m), maar dat zij veel dichter bij de
anno 2000 geldende ETRS-waarde
(45.373,855 m) ligt, een verschil van
slechts 4,5 cm, dat ruim binnen de
standaardafwijking van 7 cm blijft. Met
andere woorden: als de uitkomsten van
de Loenermark- en Afsluitdijk-basisme
tingen destijds gebruikt zouden zijn
in een hervereffening, hetzij binnens
lands of in RETrig-verband, zou dit tot
een aanmerkelijke verbetering van de
coördinaten hebben geleid. 'Eierland-
Workum' zou, afhankelijk van de
standaardafwijkingen die daarbij aan
de 'klassieke' RD-gegevens, met inbe
grip van de bases Bonn (1892) en Stroe
(1913), zouden zijn toegekend, ergens
tussen 64 en 90 cm achter de komma
zijn uitgekomen: in overeenstemming
met wat nu gezien RETrig en ETRS het
geval blijkt te zijn. Terzijde wordt nog
opgemerkt dat de RETrig-schaal, die in
hoofdzaak steunde op klassieke terres-
trische meettechnieken, slechts met
1:106 afwijkt van de op ruimtetechnie
ken gebaseerde ETRS-schaal. Dit mag
worden gezien als een opsteker voor de
klassieke driehoeksmeting in Europa.
Dat de RD-lengte 'Eierland-Workum',
berekend vanuit de basis Afsluitdijk, zo
dicht ligt bij de waarde zoals die volgt
uit ETRS, geeft aan dat het 'Vaisala-
metersysteem' binnen de marges van
de wederzijdse meetnauwkeurigheden
overeenstemt met wat later de ruimte
technieken opleverden. Opmerkelijk is
- maar het kan toeval zijn - dat de over
eenkomst met een verschil van 3 mm
vrijwel exact 1:107!) was geweest als
niet was uitgegaan van de door Hon-
lcasalo op grond van de 'BIPM-fout'
uit 1953 'gecorrigeerde' waarde van
de Loenermark-basislengte, maar van
de oorspronkelijke, uit 1957. Zeker is
dat de overeenstemming slechter was
geweest als voor de Loenermark-lengte
de hermeten ('dubbel gecorrigeerde')
waarde uit 1969 was gebruikt. Hieruit
Afsluitdijk
Zijde Eierland-Workum, met achtereenvolgende lengte-eenheden
1892-1913
Bases Bonn Stroe, via RD-net:45373,636 -<
1979
In schaal RETrig-vereffening: =RD 3 ppm45373,78
2000
Uit ETRS-coordinaten, geprojecteerd
in het RD-vlak:45373,855 -*
NB: schaal ETRS RD 4 ppm. ir. J. van Buren 2008
Boven: de lengtes en standaardafwijkingen van beide bases en de driehoekszijde Eierland-
Workum, berekend uit drie bepalingen van de ijkbasis. Onder: het historisch verloop van de
lengte-eenhed en
Alle lengtes in de eerste drie kolommen luiden in meters; ppm parts per million.
De rechtsboven genoemde verschillen worden behandeld in de tekst.
Tabel 1. zou, speculatief, kunnen worden geconcludeerd dat (1) wat
de ijkbasis Loenermark aangaat voor de correctie voor de
'BIPM-fout' geen goede reden was en (2) dat die basis in 1965
nog niet de lengteverandering had ondergaan die Honka-
salo in 1969 vaststelde.
Het voorwaardelijke karakter van het hier voorgaande, tot
uiting komend in het veelvuldige gebruik van de woorden
'zou', 'was' en 'zouden', vraagt om nader onderzoek naar
'hoe', precies, het Loenermark-resultaat in nationaal en
internationaal verband gebruikt is. Dat kan onderwerp
zijn van een vervolgartikel door ir. J. van Buren en G.J.I.M.
Lobé van de sectie Geometrische Referentiesystemen van
het Kadaster.
De 0-1-pijler onder
scheiden (2008).
Dankbetuiging
Ir. Joop van Buren
en Gé J.I.M. Lobé
maakten aanvullen
de berekeningen.
Loenermark-ijkbasis
1957 576,09226
fout BIPM 60
gecorrigeerd 576,09286
hermeting 1969 60
dubbel gecorr. 576,09346
standaard
afwijking:
0,00003
Basis
23970,066
(1)
23970,091
(2)
23970,116
(3)
0,010
Eierland-
-Workum
45373,858
Verschillen met:
RD ETRS
3 mm
45373,903 27cm 4,5cm
(publicatie RCG)
45373,95
(niet gebruikt)
0,07
GEO-INFO 2008-9
