z
De charme
De grenspaal
De afbraak
Fig. 4. De enige wapensleen in de gemeente
Enschede. M staat voor Münster. De steen
heeft aan de Duitse zijde het jaartal 1756 en
aan de Nederlandse 1755.
derhoud doet het Duitse Kadaster het
heter. Alle aandacht die de grenspalen
van rijkswege genieten komt van de
Duitse overheid. Dat heeft als nadeel
dat Nederland de grip op de grensmar-
keringen dreigt te verliezen. Hoe verve
lend dat kan zijn toont het verdwijnen
van de oudste rijksgrenssteen aan. (Zie
kader op p. 383)
Gevraagd naar de charme van een
buitenissige hobhy als grenspalen,
kan het antwoord luiden dat de ogen
schijnlijk dode voorwerpen gaan leven
als je je er in gaat verdiepen. Er zijn
zelfs theorieën die beweren dat alles
in de natuur, maar ook datgene wat
door mensenhanden is geschapen, een
vorm van bewustzijn heeft en op een
of andere wijze kan communiceren.
En hoe ongeloofwaardig het misschien
ook klinkt, van dat laatste hebben we
in 2007 zelf het bewijs mogen ervaren.
(Zie hieronder)
Fig. 3. Om deze schuur in Breklenkamp 'binnenboord' (Nederland) te
houden zijn er rondom vijf grenspalen (gp 63 t/m 63-IV) geplaatst.
De grenspaal markeert een grenslijn en doet dat veelal op
een knilcpunt, maar ook op rechte stukken staan er op ge
zette afstanden grenspalen. De grenspalen op de grens van
Nederland en Duitsland waren vóór 1824 inderdaad vaak
houten palen. Daaivóór werd de grens op andere manieren
gemarkeerd, bijvoorbeeld met een alleenstaande boom, een
heuvel, een rivier of een hoogteverschil in het land. In 1824
zijn de houten palen vervangen door zandstenen exempla
ren en werden het dus grensstenen (fig. 3). Op topografische
kaarten zien we dan ook zowel de afkorting Gp als Gs staan.
De grens met België wordt echter hoofdzakelijk gemarkeerd
met welgevormde ijzeren grenspalen.
Iets wat velen met zorg vervult is de afbraak van de
grensmarkeringen. Dat controleposten bij grensover
gangen verdwijnen is onvermijdelijk, maar dat eeuwen
oude grensstenen in verval raken en zelfs spoorloos ver
dwijnen, doet de ware grenspalenliefhebber verdriet.
Op hulp en begrip van het Nederlandse Kadaster hoeft hij
daarbij niet te rekenen. De huidige verzelfstandigde instan
tie weet weinig tot niets af van de grote serie rijksgrensste
nen - waarvan een aantal zelfs de monumentenstatus heeft
- en wil er ook niets van weten. Op het punt van zorg en on-
-o
GEO-INFO 2008-10
De 'roepende' grenssteen
We zijn op pad langs de grens in het Dal van de Mosbeek, nabij het zijn. Ik kijk niet op of 0111 en de andere clubleden volgen mij in vol
plaatsje Vasse. Vanaf de Galgenberg hebben we vertrouwen. Dan gebeurt hel. Halverwege een
alle grenspalen bekeken en zojuist zijn we ook pas draai ik op één been 45 graden naar rechts
twee forse grafheuvels gepasseerd. Via de Duitse en zeg op hetzelfde moment: 'Daar staat hij!'
kant' van de grens zijn we op weg naar de grens- jjjgBg ®e allclere leden zijn net zo verbaasd over die re-
overgang Mander-Getelo. Ineens schiet me te bin- solute draai als ik. Want de steen staat inderdaad
nen d.u crook nog een granieten substeentje is raan mijn rechterhand en ik heb niet in die rich-
Met het nummer 86-1. Die zou ik bijna vergeten. RtHw" Ling gekeken!
Op de terugweg komen we hier waarschijnlijk Als ik erover nadenk kom ik tot de conclusie dat
niet weer langs, dus laten we hein nu maar even w fwgESji mÜn aandacht ineens naar die kant getrokken
gaan opzoeken. Ik weet nog dal er geen paadje werd én dat een of andere mysterieuze, onzichtba-
langs loopt, dus moeten wc even door het bos. re hand mij een kwart slag omdraaide. Zo voelde
Er loopt, hier net een tijdelijk pad dat gebruikt het, En daar komt nög bij dat ik ook meteen Wist
is voor snoei- en kapwerkzaamheden en daar ga dat gp 86-1 daar Stond, nog vóór ik hem gezien had!
ik in. Vanwege het pad gaat het lopen makkelijk. ik kan het niet anders duiden dan dat er hier een
Ik richt mijn blik in de verte, want we moeten De 'roepende' steen 86-1 in het Dal vorm van communicatie heeft plaatsgevonden, zij
nog een eindje voor we op de plek van de steen van de Mosbeek bij Mander. hét,wel een heel mysterieuze! (Dick Waanders)
