Kartografie en geografie
De regionale geografie was in de eerste helft van de
twintigste eeuw het sluitstuk van de geografie. Re
gionale geografie vormde in de klassieke benadering
een geïntegreerde geografische studie die op verschil
lende ruimtelijke schalen kon worden benaderd. Vaak
leidde deze benadering tot een zeer descriptieve geogra
fie. Het is deze, totaal voorbij gestreefde visie, die een
stempel drukte op de perceptie van de geografie bij niet-
geografen.
In de jaren 1960 - 1980 ziet men de ontwikkeling van
een zogenaamde 'new geography' - ook 'new orientation' - met een techno
cratische aanpak van de geografie, met abstracte modellen, soms ver van de
werkelijkheid en die de historische realiteit, die mede bouwstenen van de
ruimte levert, soms compleet verwaarloost. De ontplooiing van de 'new geo
graphy' is niet los te koppelen van de ontwikkelingen van de ruimtelijke ana
lysetechnieken die vanaf de jaren '70 beroep doet op de rekencapaciteiten van
de ontspruitende informatica en vanaf midden de jaren '80 de GIS-ontwik-
kelingen ten volle zal benutten. De benadering van de geografie ondergaat
in een versneld tempo slingerbewegingen die mijns inziens erop duiden dat
men in het benaderen zelf van het geografisch denken zich dient te behoe
den voor trends en dogma's die slechts een modeverschijnsel zijn of dat de
complexiteit van de bestudeerde fenomenen het analyserend vermogen van
het moment overstijgt. De humanistische geografie zal zo ontstaan als reac
tie op het wiskundig - ruimtelijk determinisme van de vorige generatie van
de 'new orientation'. De ruimtelijke werkelijkheid is voor de humanistische
geograaf de omgeving zoals hij door het individu en een groep individuen er
varen wordt. De huidige regionale geografie hecht thans meer aandacht aan
relaties dan aan regio's, wat begrijpelijk is in een tijdperk van mondialisering
en internationale materiële en immateriële netwerken. 'Topologie wordt even
belangrijk, zo niet belangrijker, dan geometrie'.
In dezelfde periode koppelt ook de kartografie zich los van de geografie. Ge
durende eeuwen hadden kartografie en geografie verweven in elkaar geleefd.
Voordien sprak men, als het om lcaartmakers ging, niet van kartografen, maar
van geografen of kosmografen. Typerend hiervoor is dat de Fransen hun kar
tografen vanaf 1557 'les géographes du roi' noemden. Theoretici, als A. Kolac-
ny en J. Bertin, zijn niet vreemd aan het feit dat kartografie zich sinds veertig
jaar een eigen weg kon banen. De band met de geografie is echter nooit echt
verbroken en met de ontplooiing van de geografische informatiesystemen is
het duidelijk dat de informatisering gretig gebruik maakt van het kaartbeeld
als medium.
In de trend van de 'neogeography' draait alles rond communicatie en visu
alisatie. De 'neogeography' waarmee men het fenomeen van penetralie van
de geografische technieken - in het bijzonder deze van de kartografie en het
GIS - in de leefwereld van elke burger omschrijft. Onrustwekkend voor de geo
grafie als wetenschappelijke discipline is de banalisering van de geografie - of
wat als geografie wordt bestempeld - en die men terug vindt in allerlei 'tools'
op het internet, zoals 'Google Earth', maar ook in het gebruik 'door ieder
een van GPS, digitale kaarten, enz. Het lijkt zó eenvoudig, maar in de praktijk
blijkt snel dat de gebruiker meestal een beperkte wetenschappelijke achter
grond heeft met betrekking tot de gebruikte technieken.
Philippe De Maeyer
GIN
BINNENLAND
BUITENLAND
363
redactie@geo-info.nl
ig november 2008
GIN-bij eenkomst regio Zuid. Thema: Het mobie
le kantoor. ROC West-Brabant, Terheijdenseweg
350 te Breda van 16.00 uur -19.00 uur. Nadere
informatie volgt.
27 november 2008
GIN/RGI Symposium. Zie info op p. 292-293.
27 november 2008
Bij zondere Algemene Ledenvergadering GIN
op het GIN/RGI Symposium. Nadere informatie
volgt.
18 juni t/m 23 november 2008
Tentoonstelling Atlas Maior. De wereld van
Blaeu. Bijzondere collecties Universiteit van
Amsterdam.
17 t/m 21 november 2008
Geoweek. Zie Geo-Info 2008-9, p. 350.
S www.geoweek.nl
19 t/m 21 november 2008
International workshop Sensing a
Changing World: the role of sensor web
networks for environmental monitoring.
Universiteit Wageningen.
3 www.grs.wur.nl/UK/Workshops/scw
28 t/m 29 november 2008
lie European Map and Book Fair, Breda.
Zie Geo-Info 2008-9, p. 351.
20 november 2008
AGIV-trefdag te Gent (B). S www.agiv.be, Zie
bericht Geo-Info 2008-7/8, p. 310.
WWW.CEO-INFO.NL
GEO-INFO 2008-10
