tionaliteit van de kaart werden mogelijkheden toegevoegd
uit de al eerder genoemde wetenschappelijke visualisatie
en exploratieve data exploratie (statistische methoden) als
ook de beeldverwerking, informatie visualisatie en de geo-
wetenschappen (Dykes, MacEachren et al. 2005).
De rol van de kaart veranderde door deze benadering. De (in
teractieve) kaart kan het visuele denken over ruimtelijke re
laties, patronen en trends stimuleren. Dit wordt gerealiseerd
door de ruimtelijke gegevens op verschillende manieren te
bekijken. Dat wil zeggen door het gebruik van verschillende
grafische representaties en kaarttypen in een omgeving
waarin de beelden interactief met elkaar verbonden zijn en
waarbij men zich niet strikt aan de kartografische conven
ties houdt. Het visuele denken leidt zo tot de uitbreiding
van kennis. Als nevenopmerking moet geconstateerd wor
den dat in de literatuur is waar te nemen dat de term geo-
visualisatie in betekenis sterk gedevalueerd is, doordat ze
haast synoniem is geworden met het maken van kaarten.
Enkele jaren geleden zette zich een nieuwe ontwikkeling
in die 'Visual Analytics' wordt genoemd (Thomas and Cook
2005). Het gaat hierbij om het analytisch rederenen met
behulp van grafische interfaces. Hier onder vallen allerlei
grafische representaties, zoals ook kaarten, in een hoog in
teractieve omgeving. Met visual analytics probeert men zo
wel geoproblemen zoals omschreven in de introductie en
niet-geo gerelateerde problemen op te lossen. Dit doet men
door het zoeken, samenvoegen en analyseren van de data.
Een eigenschap van de data is dat deze steeds aan veran
dering onderhevig is. Bovendien staan de beslissingen die
men moet nemen op basis van informatie onttrokken aan
deze data altijd onder tijdsdruk. Denk hierbij aan ontwik
kelingen tijdens allerlei soorten crisissituaties. De resulta
ten van dit redeneringproces moeten vervolgens op een ef
ficiënte manier bij de beslisser terecht komen (Andrienko,
Andrienko et al. 2007). Het motto van de visual analytics is:
'detect the expected and discover the unexpected (Wong
and Thomas 2004).
Fig. 3. Werken met
de kaart: a) infor
matie; b) inzicht;
c) kennis.
Werken met de kaart: informa
tie, inzicht, kennis en redenatie
De ontwikkeling zoals geschetst in fi
guur 2 is ook met kaartbeelden te illu
streren. De vier vraaggestuurde doelen
van kaartgebruik, informatie verstrek
ken, inzicht verschaffen, kennis bijdra
gen en onderdeel zijn van een (multi
disciplinair) redenatieproces worden
in figuur 3 op een (veijeenvoudige ma
nier weergegeven.
Informatie. De vraag 'Waar ligt Blok
zijl?' resulteert in een informatieve
kaart die aangeeft waar het Overijs
selse stadje is te vinden. Het kaartont-
werp is hierbij belangrijk. Overigens
zijn de kaarten in figuur 3a niet speci
fiek voor dit doel ontworpen.
Inzicht. De vraag 'Wat weten we van
Blokzijl?' vereist andere kaarten, en zo
nodig andere grafische representaties
die inzicht in de situatie verschaffen.
In figuur 3b een luchtfoto, en panora
mafoto en een thematische kaart. Alle
drie duiden ze op watersport en geven
zo inzicht in het karakter van Blokzijl.
Kennis. Een antwoord op de vraag 'Wat
is het karakter van Blokzijl?' laat een
grote diversiteit aan beeldmateriaal
zien dat tot kennisvergroting kan lei
den. Figuur 3c toont slechts een vier
tal plaatjes. In de realiteit worden de
beelden in een interactieve omgeving
gebruikt waarbij de kaarten op een
interactieve manier bevraagbaar zijn.
De voorbeelden in de figuur, een lucht
foto, topografische kaart, historische
kaart en een monumentenkaart laten
alternatieve representaties zien van
het aspect "Blokzijl als vestingstad'.
Redenatie. De meest lastige vraag is
'Waarom Blokzijl?' Hier komt de ken
nis van diverse disciplines samen om
aannemelijk te maken waarom het
stadje op die plek gelokaliseerd is en
nog steeds bewoond wordt. In figuur
3d zijn oud en nieuw gecombineerd.
Geschiedenis, geografie en economie
spelen in de redenatie een rol. De
oude kaart laat de haven aan de Zui
derzee zien in combinatie met een
satellietbeeld, dat weinig aanleiding
geeft om Blokzijl als haven te kwali
ficeren. Immers het beeld toont het
stadje midden in het land. De start
van de ontwikkeling van Blokzijl valt
samen met de eerste jaren van de
tachtigjarige oorlog: Blokzijl als ves-
Waar ligt Blokzijl?
Wat weten we van Blokzijl?
BAAftLO
NUüiTucms «n hwsü
BLOKZIJL t!lul#ii
O-J I i 'lY TO 1-
Staar 'LV-VM .ij; v „fff.
Wat is het karakter var Blokzijl?
CEO-INFO 2008-10
