Brink, L.E.S., Een zee zo zwart als
de nacht: De geologische school-
wandkaart van Noord-Holland van
W. Kloeke. - In: Caert-Thresoor 23
(2004), p. 42-47.
Brink, L.E.S., De aardrijkskundige
wandkaarten van uitgeverij W.J.
Thieme Cie. - In: Geo-Info 2
(2005a), p. 410-417.
Brink, L.E.S. en L.M.A. Holl, De
wereld tussen twee stokken: De geschie
denis van de Nederlandse schoolwand-
kaarten. - Nijmegen, 2005b. - p. 6-16.
Brink, L.E.S.Nog meer kaarten van
Bos: R. Bos uit de schaduw van P.R. Bos.
- In: Geografie 15 (2006), p. 38-39.
Brink, L.E.S., Reliëf op schoolwand-
kaarten rond 1900: De diepe kloof
tussen pedagoog en cartograaf. - In:
Geografie 16 (2007a), p. 30-33.
Brink, L.E.S., Bibliografie en foto
overzicht van de Nederlandse school-
wandkaarten (1801-1975). - Nijmegen,
2007b.
Brink, L.E.S., Thematische verschijnse
len in de Nederlandse schoolwandkaar-
ten. - In: Geo-Info 4 (2007c),
p. 172-180.
Caesarius Mommers en G. Janssen,
Zwijsen, een passie voor uitgeven:
Geschiedenis van een educatieve
uitgeverij. - Tilburg, 1997.
Crommelin, L. en H. van Suchtelen,
Nederlandse vuurtorens: Bouwgeschie
denis en organisatie. - Nieuwkoop,
1978.
Evodius Schollen, Roomsch-aardrijks-
kundig onderwijs? - In: Ons Eigen
Blad 2 (1914), p. 17-18.
Gervasius Dominicus, Grepen uit de
geschiedenis van de uitgeverij ener con
gregatie. - Tilburg, [ca. 1965], - p. 38.
J.G.S., Uitgave van het R.K. Jongens
weeshuis te Tilburg. - In: De Katho
lieke Onderwijzer (1906/1907),
p. 676.
N.N., Gouden jubeljaar van de congre
gatie der fraters van O.L.V. Moeder van
Barmhartigheid. - Tilburg, 1894.
N.N., Directorium van de congregatie
der fraters van O.L.V. Moeder van Barm
hartigheid te Tilburg. Tilburg, 1929.
N.N., Het eeuwfeest van de Drukkerij
van het R.K. Jongensweeshuis. - In; Ver
leden en heden van de congregatie
der fraters van Tilburg (1947) nr. 9,
p. 46.
N.N., Naar het Betere Land. - In: Ver
leden en heden van de congregatie
der fraters van Tilburg (1948) nr. 11,
p. 20.
Niermeyer, J.F., De tentoonstellingen in Antwerpen en in
Amsterdam. - In: Tijdschrift van het Kon. Nederlandsch
Aardrijkskundig Genootschap XIX (1902), p. 863.
Sigebertus Rombouts, Naar een betere methodiek!: II. De
zaakvakken. - Tilburg, 1941. - p. 44.
Velthuis, G., Het natuurlandschap Nederland. - In: Ons
Eigen Blad 18 (1930), p. 436.
Vugt, J.PA. van, Roomse!ie kleur In 't Werk: Een korte geschie
denis van de Drukkerij van het R.K. Jongensweeshuis (RKJW).
- In: Kennis en Deugd. - Nijmegen, 1991.
Vugt, J.PA. van, Broeders in de katholieke beweging. - Nijme
gen, 1994.
Samenvatting
De schoolwandkaart van Nederland van het R.K. Jongensweeshuis
behoorde in de eerste decennia van de twintigste eeuw tot de meest
gebruikte kaarten bij het aardrijkskunde-onderwijs. Niet alleen de
uitgever is opvallend maar ook de auteur: frater Rafaël. Zonder eni
ge kartografische opleiding maar met veel ervaring als onderwijzer
en tekenleraar, ontwierp deze frater van een onderwijscongregatie
een succesvolle wandkaart. De combinatie van diverse elementen
uit rond 1890 veel gebruikte Nederlandse school(wand)kaarten le
verde een karakteristieke kaart op. Vooral door de soberheid van
deze kaart kan Rafaël in één adem genoemd worden met onderwijs
gevende schoolkartografen als J.J. ten Have, R. Bos en G. Prop, die
rond 1900 de volledigheid opofferden voor de duidelijkheid.
Summary
The school wall map of the Netherlands by the Roman Catholic Boys
Orphanage was in de first decennia of the 20th century one of the
most used maps for geography lessons. Not only the publisher is
remarkable, but also the author: friar Raphael. Without any carto
graphic education, but experienced both as a general and as an art
teacher, this friar of a teaching congregation designed a successfull
wall map. The combination of several elements of other well-used
school wall maps of the 1890s resulted in a distinctive map. The
restrained character of this map puts Raphael at the same level as
educational schoolcartographers such as J.J. ten Have, R. Bos and G.
Prop, who around 1900 sacrificed completeness for clarity reasons.
Résumé
La carte scolaire murale des Pays-Bas de R.K. Jongensweeshuis fut lors
des premières décennies du vinglième siècle parmi les cartes les plus em
ployees dans l'enseignement de la géographie. Non seulement l'éditeur
est remarquable, mais aussi l'auteur le frère Rafaël. Sans aucune
formation cartographique, mais possédant une riche experience en
tant qu'instituteur et professeur de dessin, ce frère d'une congregation
d'enseignement développa une carte murale couronnée de succès. La
combinaison de plusieurs éléments de cartes (murales) scolaires des Pays-
Bas fréquemment utilisées donna une carte caractéristique. Surtoutpar
la sobriété de sa carte Rafaël mérite d'etre cité d'un trait avec les carta
graphes scolaires tels que J.J. ten Have, R. Bos et G. Prop, qui autour des
années 1990 donnèrent priorité a la lisibilité sur la cnmplétude.
Kaartontwerp in een klooster: De schoolwandkaart van
Nederland van frater Rafaël
Map design in a convent: the school wall map of the
Netherlands of friar Raphael
Ebauche d'une carte dans un couvent: la carte scolaire murale
dufrère Rafaël.
GEO-INFO 2008-11
