- "f*
7
Boekbespreking
Atlas van de dagelijkse wereld
Daniel Dorling, Mark Newman en Anna Barford. Nederlandse uitgave: Utrecht/Antwerpen:
Kosmos Uitgevers, 2008. ISBN 978 90 215 3373 5, prijs: 39,95
In de afgelopen decennia zijn er
steeds meer geografische gegevens
verzameld voor een enorme diversi
teit aan doeleinden. Tegelijkertijd zijn
deze gegevens ook steeds toegankelij
ker geworden door allerlei technologi
sche ontwikkelingen. Zo biedt internet
vele mogelijkheden om geografische
gegevens inzichtelijk te maken. Eén
website die toegang biedt tot een schat
aan statistische geografische
gegevens is www.worldmapper.
org, gebaseerd op het world-
mapperproject, geïnitieerd
en ontwikkeld door professor
Daniel Dorling (University of
Sheffield) en zijn worldmap-
pergroep. De website beschikt
over een verzameling van bijna
600 datasets over alledaagse
onderwerpen, en bijbehorende
wereldkaarten. Deze datasets
en kaarten zijn vervaardigd op
basis van gegevens van diverse
bronnen, zoals de 'World de
velopment indicator's van de
Wereldbank, de 'Global envi
ronmental outlook', het 'Hu
man development report' en
de 'Millennium development
goals indicators' van de Ver
enigde Naties, en het 'World
factbook' van de CIA. Alle ge
gevens zijn verzameld voor 200
landen, waar 99,95 procent van
de wereldbevolking woont, en
daardoor geven de datasets en
de kaarten een vrijwel volledig
overzicht van de betreffende
onderwerpen. Als gegevens van
een specifiek land niet beschik
baar zijn, zijn deze geschat op
basis van de gegevens van an
dere landen in de regio.
In de 'Atlas van de dagelijkse we
reld' zijn 366 van deze wereldkaarten
opgenomen, over evenzoveel onderwer
pen. Eén onderwerp voor elke dag, dat
kan geen toeval zijn! De onderwerpen
zijn gebundeld in een zestal hoofdstuk
ken: de wereld van de hulpbronnen, de
wereld van de handel, de wereld van de
economie, de sociale wereld, de wereld
van de gevaren en de wereld van het
milieu. Ondersteund door grafieken,
tabellen, informatieve tekst en citaten
geven deze wereldkaarten een verras
sende indruk van de, toenemende, on
gelijkheid in de wereld. De Atlas bevat
verder een uitgebreide inhoudsopgave,
een beknopte introductie tot de karto-
grafie en tot kartogrammen in het bij
zonder, een bronnenoverzicht en een
praktische verklarende woordenlijst.
Kartogram van ecologische footprint.
Kartogram van aantal slachtoffers bij vulkaanuitbarsting.
Kartogram van wereldbevolking in 2300.
Een register ontbreekt echter.
Deze verrassende indruk die de wereld
kaarten geven wordt vooral bepaald
door de unieke wijze waarop de on
derwerpen zijn gekarteerd. De wereld
kaarten zijn namelijk kartogrammen,
waarbij de grootte van de landen de
visuele variabele is. Deze grootte ver
houdt zich tot de waarde van de gekar
teerde onderwerpen. Kartogrammen
zijn geen recente uitvinding. Bekende
kartogrammen zijn reeds vervaardigd
in de eerste helft van de twintigste
eeuw. Door de recente technologische
ontwikkelingen zijn kartogrammen
thans efficiënt te vervaardigen met
de computer. De worldmapperlcaarten
zijn vervaardigd volgens een methode
gebaseerd op ideeën uit de theore
tische fysica, ontwikkeld door Mark
Newman en Michael Gastner (Uni
versity of Michigan). Deze bijzondere
methode doet concessies aan
de vorm en de positie van de
landen en dit komt de effecti
viteit van de kartogrammen
zeker niet altijd ten goede.
Zeer geslaagde kartogrammen
zijn bijvoorbeeld de kartogram
men bij de onderwerpen over
(de ontwikkeling van) de be
volking, welvaart, armoede en
rijkdom en onderwijs, waarbij
de twaalf regio's waarin de we
reld is onderverdeeld duidelijk
te herkennen zijn.
Voorbeelden van zeer ondui
delijke kartogrammen zijn er
echter ook. De kartogrammen
waarbij de grootte van de lan
den wordt bepaald door de ver
voerscapaciteit van de aldaar
geregistreerde vrachtschepen
en olietankers zijn daarvan
een eerste voorbeeld. Respec
tievelijk Saint Vincent en de
Grenadines en de Bahama's
zijn de grootste landen. Een
kartogram dat het aantal do
den bij vulkaanuitbarstingen
weergeeft in het laatste kwart
van de vorige eeuw is ook sterk
vertekend. Colombia is ruim
vijf keer zo groot als alle ande
re landen bij elkaar als gevolg
van één grote vulkaanuitbar
sting. En een derde voorbeeld
is het kartogram dat het aantal doden
door droogte weergeeft in het laatste
kwart van de vorige eeuw. Afrika domi
neert het wereldbeeld en doet daarbij
qua vorm eerder denken aan Zuid-
Amerika.
Kartogrammen over eenzelfde onder
werp die respectievelijk toe- en afname
weergeven, geven tenslotte ook sterke
CEO-INFO 2009-1
