Blinde vlek?
Geo-Info in Praktijk
Heb jij dat ook? Datje oog direct valt op
kaarten en plattegronden? Dat, waar
je ook lcomt, je altijd even stopt als je
een landkaart ziet? Even kijken naar
de opmaak, de kleuren, de schaal, het
thema, de omgeving, de herkenning.
Kaarten in een boekwinkel of reisbu
reau. Maar ook kaarten in een rekje,
in een atlas en ingelijste kaarten trek
ken steeds mijn aandacht. Steeds weer
even kijken of je het gebied herkent, of
die streeknaam van toen nu nog steeds
gebruikt wordt en of jouw woonplaats
toen ook al een belangrijke plaats was.
Even kijken hoe de landsgrenzen zijn
veranderd in de loop der jaren. En die
dode arm in de rivier, was die er toen
nog niet? Wie had gedacht dat uit het
moerasgebied ooit een nieuwe woon
wijk zou verrijzen!
Kaarten trekken de aandacht. Direct
en overal. Op vakantie, in de pauze
of zomaar in het weekend. Je partner
krijgt er wel eens de kriebels van als je
weer ineens een half uur verdwenen
bent. Lekker kaarten kijken. Wegdro
men in een onbekend gebied of genie
ten van details die je iedere keer weer
ontdekt. Die alleen jij kunt zien, om
dat je toevallig die streek kent of al in
dat gebied hebt rondgereisd. Maar niet
alleen vakgenoten hebben die bijzon
dere belangstelling voor kaarten. Ik
heb gemerkt dat vele anderen ook een
'kaarttic' hebben. Je kunt ze gemak
kelijk herkennen. Ze staan dan minu
tenlang weg te dromen met een kaart
in de hand. De bril vaak op het voor
hoofd. Als je in die hoofden zou' kun
nen kijken, zou je wellicht de meest
fantasierijke taferelen zien.
Met sommige kaarten zijn grappen en
trucs uitgehaald- Denk aan de kaarten
die in spiegelbeeld gedrukt zijn. Of de
'bottom-up' kaarten waar Schiermon
nikoog in het zuiden ligt en Limburg
in het noorden van Nederland. Een
ware streling voor het oog zijn de fan-
tasielcaarten van de 'Belevingswereld'.
Al snel voel je de uitdaging om zelf een
eigen thema aan die atlas toe te voe
gen. En wie heeft niet de fraaie 'leeu-
wenkaart' van Visscher van alle kanten
bekeken. Oude kaarten, plattegronden
en atlassen krijgen veel aandacht. Te
recht wat mij betreft, want je kunt er
zoveel op zien en je kunt er zoveel bij
fantaseren.
Maar hoe zal dat gaan in de toekomst?
Hoe moet dat met al die kaarten die
gemaakt worden in het digitale tijd
perk? Zullen er in de toekomst ook nog
kaarten te zien zijn uit deze periode?
Want kaarten die niet meer actueel
zijn worden snel vervangen door nieu
we. Waarom zou je die oude kaarten
nog bewaren? Dat is alleen maar ver
vuiling van bestanden. Als de grenzen
of de namen veranderen is de oude
kaart niet meer van belang. Alleen de
nieuwe kaart telt, op een kaart staat de
huidige situatie. Een kaart moet actu
eel zijn. Oude kaarten zijn verouderd
en worden direct geactualiseerd. Soms
worden bestanden van oude kaarten
nog even als back-up bewaard, maar
als hun back-uptijd erop zit dan wor
den ze alsnog gewist.
En dan is er natuurlijk nog de verande
rende techniek. Hoe kan ik over dertig
jaar nog een digitale kaart bekijken?
Het is nu al bijna onmogelijk om een
'grote floppy' in een computer te krij
gen, laat staan dat er ook nog een pro
gramma is om dat bestand uit te lezen.
De grote floppy is uit 1994, slechts vijf
tien jaar geleden. Hoe moet het met
die kaarten van nu over enkele decen
nia of over een eeuw? Wie zou zich
daar zorgen over moeten maken? Zijn
er dan ook nog mensen met een kaart
tic of hebben die dan een andere tic?
Ik lean me niet voorstellen straks stil
te blijven staan voor een USB-stick (of
ander digitaal geheugen) met daarop
kaarten van de regio en plattegronden
van grote steden.
Harry Alers
Maar de gevolgen gaan nog verder. Het
zou me niets verbazen als we in deze
digitale periode onbewust werken aan
een 'gat in onze kaartgeschiedenis'.
Dat zou heel frustrerend en jammer
zijn. Want er is de afgelopen jaren
heel veel werk verzet. Volgens mij zijn
er nog nooit eerder zoveel verschil
lende kaarten geproduceerd. Allemaal
digitaal, de ene versie nog mooier dan
de andere. Maar het zou toch wel erg
zuur zijn als er van al die inspannin
gen om kaarten op te bouwen in de
toekomst weinig historie over blijft.
Als juist deze productieve periode een
blinde vlek gaat worden in onze kaart
geschiedenis.
Harry Alers
projectadviseur
Gemeente Sittard-Geleen
HarryAlers@si ttard-geleen. nl
GEO-INFO 2009-2
