Topografische ondergronden voor
plankaarten: een gebruikersonderzoek
RGI-project 002
De inmiddels in werking getreden nieuwe Wet ruimtelijke ordening (nWro) schrijft digitalisering
van de ruimtelijke plannen in Nederland voor. Daarbij is het genereren en generaliseren van de
topografische ondergrond nog letterlijk en figuurlijk een 'ondergeschoven kindje'.
In RGi-project 002 is aan deze problematiek aandacht besteed. En omdat het hierbij
uiteindelijk allemaal draait om het zo goed mogelijk tegemoet komen aan de behoeften van
de gebruikers, vormde een gebruikersonderzoek een belangrijk onderdeel van dit project.
Plankaarten spelen een belangrij
ke rol bij de totstandkoming van
ruimtelijke plannen, maar ook bi de
verspreiding van informatie over wat
er wel en niet is toegestaan in de ruim
te, of op specifieke percelen. In Neder
land is jarenlang vastgehouden aan de
productie van plankaarten op papier,
maar volgens de nWro (URL1) dient een
bestemmingsplan voortaan gelijktijdig
in elektronische en papieren vorm te
worden vastgelegd en vastgesteld. Het
is nu zelfs zo dat bij eventuele verschil
len de digitale inhoud beslissend is.
De overgang van papier naar digitaal
is een logische stap, vooral als het medium internet wordt
ingeschakeld, omdat alle gebruikers hiermee gediend wor
den: de overdracht van planinformatie wordt immers mak
kelijker én beter in een interactieve en dynamische omge
ving als www.ruimtelijkeplannen.nl (URL2).
Plankaarten bestaat uit een topografische kaartondergrond
waarop een laag (veelal in kleur) met planinformatie wordt
geprojecteerd. In het project 'Genereren en gebruik van on
dergronden (basiskaarten) bij geïntegreerde bevraging van
digitale ruimtelijke plannen' (RG1-002, zie URL3) is de afge
lopen jaren onderzoek gedaan naar de kartografische ge
neralisatie van topografische ondergronden in combinatie
met ruimtelijke plannen, met name ten behoeve van online
raadpleging en analyse. In een topografische ondergrond
kunnen en moeten niet alle details van de werkelijkheid
worden weergegeven, zeker niet naarmate verder wordt uit
gezoomd. Daarom is er altijd kartografische generalisatie
nodig. Die generalisatie is gericht op een vereenvoudiging
van de kartografische weergave van geografische data, over
eenkomstig het doel en de schaal van een kaart.
Tot dusver werd er niet systematisch nagedacht over het
gebruik van ondergronden voor plankaarten: meestal werd
en wordt bestaand kaartmateriaal toegepast, zoals de GBKN
(Grootschalige BasisICaart Nederland), de kadastrale kaart,
topografische kaarten op verschillende
schalen of eigengemaakte algemene ba
siskaarten. Het nadeel van dit bestaande
kaartmateriaal is dat het niet gemaakt
is met het oog op de functie van topo
grafische basiskaart voor plankaarten.
De moderne techniek biedt nu echter
aanknopingspunten voor het automa
tisch vanuit een gegevensbestand ge
nereren en generaliseren van topogra
fische ondergronden van plankaarten,
gestuurd door functie, gebruiksdoel en
gebruikerswensen. Hoe dat technisch
in zijn werk gaat, werd in een ander
onderdeel van het RGI-002 project on
derzocht (zie bijv. Foerster et al., 2008),
maar in dit artikel besteden we aan
dacht aan het eerste gebruikersonder
zoek dat nodig was om meer inzicht te
krijgen in de problematiek.
Kaarten met twee lagen
Kaartbeelden die bedoeld zijn om infor
matie over een bepaald thema toegan-
Fig. 1. Voorbeeld van
een plankaart met
twee lagen: primaire
planinformatie,
geprojecteerd op
een topografische
ondergrond.
Ür. L.PJM. van Elzakkgr, universitair
docent tTC, en inq W.Pt .vein de Berg,
adviseur NedCmpbics 8.V.
GEO-INFO 2009-3
